K. J. Matkarimov b. J. Mahmudov a. A. Norqulov avtomobillarda ishlatiladigan ashyolar

 Dizel yonilg‘ilarining turlari va ishlatilishi
Tezyurar dizel dvigatellari uchun yonilg‘ilar 305–82- sonli 
«Dizel yonilg‘ilari. Texnik shartlar» nomli standart asosida ishlab 
81
chiqariladi. Avtomobillarda, ish sharoitiga ko‘ra, uch turdagi dizel 
yonilg‘ilaridan: Л (yozgi), З (qishki) va A (arktik) ishlab chiqa
-
riladi (3. 1- jadval). Barcha turdagi dizel yonilg‘ilariga belgilan-
gan tartibda va miqdorda qo‘shilmalar qo‘shishga ruxsat etiladi. 
Dizel yonilg‘isining barcha komponentlari yuqori turg‘unlikka 
ega bo‘lganligi tufayli ularni uzoq muddat (5 yil va undan ortiq) 
saqlash mumkin. Л markali yonilg‘i tashqi muhit harorati 0°C va 
undan yuqori bo‘lganida ishlatish uchun mo‘ljallangan, З marka
-
li yonilg‘i minus 20°C va undan past harorat (sovuq tabiiy iqlim 
mintaqalari)da, A markali yonilg‘i esa minus 50°C va undan past 
haroratli mintaqalarda ishlatishga mo‘ljallangan. 
Dizel yonilg‘ilari tarkibidagi oltingugurt miqdoriga qarab 
ikki kichik guruhga bo‘linadi. Birinchi kichik guruhga kiradigan 
yonilg‘ilar tarkibidagi oltingugurt miqdori 0,2 foizdan oshmay-
di, ikkinchi kichik guruhga kiruvchi Л va З markadagi yonilg‘ilar 
tarkibidagi oltingugurt miqdori 0,21–0,50 foizdan, A markada-
gi yonilg‘ilarda esa 0,21–0,40 foizdan ortmasligi lozim. Dizel 
yonilg‘ilari quyidagicha markalanadi: Л–0,2–40. Bunda Л yoz
-
gi yonilg‘i ekanligini; 0,2 soni yonilg‘i tarkibidagi oltingugurt 
miqdorini (foiz hisobida), 40 soni yonilg‘ining o‘t olish harorati 
(°C)ni bildiradi. Qishki yonilg‘ilarda esa yonilg‘ining qotish haro-
rati ko‘rsatiladi. Masalan, З–0,2–(–35) markali yonilg‘ida minus 
35 soni yonilg‘ining qotish harorati (0°C)ni ko‘rsatadi. Arktik dizel 
yonilg‘ilari markasida esa faqat oltingugurtning miqdori (%) kelti-
riladi, masalan, A–0,4. 
3. 1- jadval