K ic h ik bizn es V a X u su siy t a d b ir k o r L ik

R efak siya 
- tovaming narxi yoki og'irligidan uning buzilgan yoki 
kamaygani uchun chegirma qilish.

---

Stagnatsiya 
- iqtisodiyotda turg'unlikni anglatadi.
Stagflyatsiya 
- iqtisodiyotning shunday holatiki, bunda turg'unlik va 
pulning qadrsizlanishi birgalikda hukm suradi.
Sug'urta 
- kutilmagan sharoitlar yoki tavakkalchilikdan ko'rilgan 
zarami qisman yoki to'liq qoplash, muhofaza qilish choralari.
Tadbirkor 
- yuridik shaxs tashkil etgan holda yoki tashkil etmasdan 
doimiy asosda tadbirkorlik faoliyati bilan shug'ullanuvchi shaxs.
Tadbirkorlik 
- mulkchilik subyektlarining foyda olish maqsadida 
tavakkal qilib va mulkiy javobgarligi asosida amaldagi qonunchilik 
doirasida tashabbus bilan iqtisodiy faoliyat ko'rsatish.
Tant’ema 
- savdo, sanoat, bank, aksionerlar tashkilotlari foydasidan 
bu tashkilotlaming boshqaruv xodimlariga to'lanadigan qo'shim cha 
mukofot.
Tarif 
- biror ish, xizmat uchun rasmiy hamda belgilangan to'lov.
Tashqi savdo balansi 
- m a’lum davr (oy, chorak, yil) davomida 
mamlakatga keltiriladigan va undan chiqariladigan tovariar qiymati 
o'rtasidagi nisbat.
Tender 
- birjada savdo o'tkazishda tushadigan taklif. Taklif berish 
tartibi savdoni o'tkazadigan tashkilotchilar tomonidan belgilanadi.
To'lov valyutasi 
- tomonlarning kelishuvi bilan tovarlaming tashqi 
savdo aloqalarida haqini to'lash yoki xalqaro kreditni qaytarishda 
ishlatiladigan valyuta.
To'lovga qodirlik 
- yuridik yoki jismoniy shaxsning moliyaviy 
majburiyatlarini o 'z vaqtida bajara olish imkoniyati.
To'lov topshirig'i 
- korxona, firma, tashkilotning unga xizmat 
qiladigan o 'z schetidan mablag' o'tkazish zarurligi haqidagi topshirig'i.
Faktoring 
- moliya-tijorat xizmatining turi bo'lib, bunda bank yoki 
boshqa 
moliya 
tashkilotlari 
xarid 
qiluvchi 
korxona 
qarzlarini, 
majburiyatlarni o'ziga oladi.
Fermer xo'jaligi 
- o'ziga uzoq muddatli ijaraga berilgan er 
uchastkalaridan foydalangan holda qishloq xo'jaligi mahsulotlarini ishlab 
chiqarishni amalga oshiruvchi fermer xo'jaligi a’zolarining birgalikdagi 
faoliyatiga asoslangan, yuridik shaxs huquqiga ega mustaqil xo'jalik 
yurituvchi subyekt.
Firma 
- ishlab chiqarish, xizmat ko'rsatish, tijorat yoki tadbirkorlik 
faoliyatiga qaratilgan, yuridik shaxs hisoblangan korxona.
Fondlarning aylanishi 
- moddiy ashyoviy omillar qiymatining 
ishlab chiqarish va muomala sohalari orqali harakat jarayoni.

---

Xolding kompaniya 
- mulk egalari tomonidan bir qancha mustaqil 
aksiyadorlik jamiyatlari faoliyatini nazorat qilish maqsadida tashkil etilgan 
hissadorlik jamiyati.
Xususiy kapital 
- tadbirkoming eng muhim va hal etuvchi 
ahamiyatga ega sarmoyasi.
Xalqaro Bazelb qo'mitasi 
- rivojlangan mamlakatlar markaziy 
banklari rahbarlari tomonidan 1974-yilda tashkil etilgan tashkilot. Uning 
doirasida xalqaro bank faoliyatini tartibga solish muammolari muhokama 
qilinadi. 1975-yilda qo'mita tomonidan Bazelb kelishuvi ishlab chiqilgan. 
Keyinchalik Bazelb qo'mitasi bank faoliyati m e’yorlari bo'yicha xalqaro 
tavsiyalar ishlab chiqa boshladi.
Xalqaro moliya tashkilotlari 
- davlatlar o'rtasidagi valyuta va 
moliya-kredit munosabatlarini tartibga solish, mamlakatlaming iqtisodiy 
rivojlanishiga ko'maklashish, kredit ko'rinishida yordam berish maqsadida 
davlatlararo kelishuvlar asosida tashkil etilgan tashkilotlar. Bunday 
tashkilotlar qatoriga Xalqaro hisoblashuvlar banki, Xalqaro valyuta fondi, 
Xalqaro tiklanish va taraqqiyot banki, Xalqaro rivojlanish assouiauiyasi, 
Xalqaro moliyaviy korporatsiya, Osiyo taraqqiyot banki, Yevropa 
investitsiya banki, mintaqaviy xalqaro rivojlanish banklari va boshqalarni 
kiritish mumkin.
Xalqaro iqtisodiy tashkilotlar 
- ikki turdagi ishtirokchilari bevosita 
davlatlardan iborat hukumatlararo (davlatlararo) hamda tarkibiga ishlab 
chiqaruvchilar birlashmalari, kompaniya va firmalar, ilmiy jamiyatlar va 
boshqalar kiruvchi nohukumat tashkilotlari.
Xalqaro valyuta jamg'armasi 
- xalqaro savdo va valyuta 
hamkorligini rivojlantirishga ta’sir ko'rsatish maqsadida 1944-yilda tashkil 
etilgan xalqaro valyuta-moliya tashkiloti. Xalqaro valyuta jam g'aram asi 
a ’zo davlatlar o'rtasida valyuta-kredit munosabatlarini tartibga solib turish 
va ularga to'lov balansining kamomadi bilan bog'liq valyutaviy 
qiyinchiliklar paytida chet el valyutasida qisqa va uzoq muddatli kreditlar 
berish yo'li bilan moliyaviy yordam ko'rsatish uchun mo'ljallangan 
hukumatlararo tashkilot. XVJ o 'z amaliy faoliyatini 1947-yil 1 martdan 
boshlagan.
Xususiy firma 
- ayrim shaxs yoki oilaga tegishli yakka xususiy 
mulkka asoslanib faoliyat yurituvchi korxona.
SHirkat firma 
- bir necha tadbiroklaming o'zaro mulkiy birlashuvi 
va tadbirkorlikdan olinadigan foydani baham ko'rishga asoslangan 
sherikchilik korxonasi.

---

Erkin iqtisodiy zonalar 
- qo'shma sohibkorlik hududlari, xorij 
kapitalinig erkin amal qilishi uchun ajratilgan maxsus hudud.
Erkin savdo zonasi 
- m a’lum bir hududlami iqtisodiy o 'z ichiga 
olgan, boj to'lovlaridan ozod qilingan savdo hududi.
Qarz-kredit kapitali 
- bank, budjet, moliya muassasalari yoki 
boshqa korxonalarlan olinadigan kreditlar, chiqariladigan obligatsiyalar 
evaziga shakllanadi.
Qo'shma kapital 
- tezda jalb etilgan resurslar bo'lib, u asosan 
aksiyalarni sotish, pay va kirish badallarini to'plash, korxonalarni 
birlashtirish natijasida aktivlaming ko'payishi evaziga shakllanadi.

---

1. O'zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi. - Т.: O'zbekiston, 2009.
-40b.
2. "Tadbirkorlik to'g'risida"gi O'zbekiston Respublikasi qonuni. - Т.: 
O'zbekiston, 1991.
3. "Kichik va xususiy tadbirkorlikni rivojlantirishni rag'batlantirish 
to'g'risida"gi O'zbekiston Respublikasi qonuni. - Т.: O'zbekiston, 1995.
4. 
O'zbekiston Respublikasi 
Prezidentining Farmoni. 
Ta’lim 
muassasalarining bitiruvchilarini tadbirkorlik faoliyatiga jalb etish 
borasidagi qo'shimcha chora-tadbirlar to'g'risida. 2010-yil 28-iyul.
5. O'zbekiston Respublikasi Prezidentining Farmoni. Monopoliyaga 
qarshi ishlami tartibga solish va raqobatni rivojlantirish tizimini yanada 
takomillashtirish chora-tadbirlari to'g'risida. 2010-yil 26-fevral, PF-4191- 
son.
6. O'zbekiston Respublikasi Prezidentining qarori. «Barkamol avlod 
yili» Davlat dasturi to'g'risida. 2010-yil 27-yanvar.
7. O'zbekiston Respublikasi Prezidentining qarori. Mamlakatimizda 
nooziq-ovq at iste’mol tovarlari ishlab chiqarishni kengaytirishni 
rag'batlantirishga doir qo'shimcha chora-tadbirlar to'g'risida. 2009-yil 28- 
yanvar, PQ-1050-son.
8. O'zbekiston Respublikasi Prezidentining qarori. Oziq-ovqat 
tovarlari ishlab chiqarishni kengaytirish va ichki bozorni to'ldirishga doir 
qo'shimcha chora-tadbirlar to'g'risida. 2009-yil 26-yanvar, PQ-1047-son.
9. O'zbekiston Respublikasi Prezidentining Farmoni. Iqtisodiyotning 
real sektori korxonalarini qo'llab-quvvatlash, ularni barqaror ishlashini 
ta ’minlash va eksport salohiyatini oshirish chora-tadbirlari dasturi 
to'g'risida. 2008-yil 28-noyabr, PF-4058-son.
10. O'zbekiston Respublikasi Prezidentining Farmoni. Tadbirkorlik 
subyektlarini huquqiy himoya qilish tizimini yanada takomillashtirish 
chora-tadbirlari to'g'risida. 2005-yil 14-iyun, PF-3619-son.
11. O'zbekiston Respublikasi Prezidentining Farmoni. Mikrofirmalar 
va kichik korxonalarni rivojlantirish borasidagi qo'shimcha chora-tadbirlar 
to'g'risida. 2005-yil 20-iyun, PF-3620-son.
12. O'zbekiston Respublikasi Prezidentining Farmoni. Tadbirkorlik 
subyektlarining xo'jalik sohasidagi huquqbuzarliklari uchun moliyaviy 
javobgarligini erkinlashtirish to'g'risida. 2005-yil 24-iyun, PF-3622-son.
13. O'zbekiston Respublikasi Prezidentining qarori. Tadbirkorlik 
subyektlari tomonidan taqdim etiladigan hisobot tizimini takomillashtirish

---

va uni noqonuniy talab etganlik uchun javobgarlikni kuchaytirish 
to'g'risida. 2005-yil 15-iyun, PQ-100-son.
14. O 'zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining qarori. 
Bozomi iste’mol tovarlari bilan to'ldirishni rag'batlantirish hamda ishlab 
chiqaruvchilar 
va 
savdo 
tashkilotlarining 
o'zaro 
munosabatlarini 
takomillashtirish chora-tadbirlari to'g'risida. 2002-yil 13-noyabr.