K ibraхimov, Т. Kadirshayev, A. Sobirjonov, N. Mo’minjonov, S. Raхimberdiyev

 

---

24 
1 
2 
3 
4 
5 
6 
a) 
 
1.11-rasm. Yonilg’i to’kishda ishlatiladigan muftalar va 
ulardan foydalanish: 
a) tez yig’ilidagan to’kish muftasi va qo’shimcha moslamalari; 
b) tezkor muftalarini qo’llash: 
1-ulash muftachasi; 2-tez ajraladigan eskiz muftasi; 3-ikki o’lchamli ulagich; 4-tez 
ajratiladigan enli muftasi; 5-ikki uchli muftalar o’rnatilgan rezina shlang; 
6-bug’ shlangi uchun klapanli mufta. 
Quyish trubasining ikkinchi uchi sig’im ichiga tushirilgan bo’ladi va sig’im tag 
qismidan 200 mm balandlikda tugagan bo’ladi. Ayrim to’kish qurilmalari haqidagi 
ma’lumotlar 1.3-jadvalda keltirilgan.

---

25 
1.3-jadval 
Тo’kish qurilmalari ko’rsatkichlari 
 
Ko’rsatkichlar 
Тo’kish qurilmasi markasi 
MU-91-12 
AZТ-5-885-800 
O’rnatish joyi 
Maxsus chuqurcha 
Sig’im bo’yni 
qopqog’i 
Qabul qilish trubalari soni 
1 
2 
Shartli diametri 
50 mm 
70 mm 
Тo’kish tezligi (o’z-o’zidan) 
10 m
3
/soat 
16 m
3
/soat 
Filtr 
Latun setka 
Gofrsimon po’lat 
lenta 
Og’irligi 
16 kg 
30 kg 
So’ngi yillarda atrof-muhitni yonilg’i bug’laridan asrash maqsadida to’kish-
quyish amallari uchun sig’imlardagi havo bo’shlig’ini avtotsisterna bilan 
birlashtiruvchi va shuning evaziga havo-bug’ fazasidagi yonilg’i bug’larini yig’ib 
oluvchi tizimlar ishlab chiqarilmoqda. Ularning tuzilishi va ishlash tamoyili 1.12-
rasmda ko’rsatilgan.
 
1.12-rasm. Atrof muhitni yonilg’i bug’laridan saqlash tizimi sxemasi. 
Yonilg’i tortish trubasi sig’imga vertikal holatda o’rnatiladi va sig’im tubidan 
200 mm yuqorida teskari klapan bilan tugallanadi. Тeskari klapanlar bir necha 

---

26 
markada chiqariladi, lekin ishlash tamoyili deyarli bir hil. 1.13-rasmda klapanning 
ko’ndalang kesimi texnik tavsifi 1.4-jadvalda keltirilgan.
Yonilg’i tortish trubasi klapan korpusiga rezba yordamida ulanadi. Korpus 
ichida bir yoki ikkita klapan uyalari o’rnatilgan bo’lib bu uyalarda yonilg’i o’tishi 
uchun teshiklar hamda klapan yo’naltiruvchisi uchun ingichka teshikcha ochilgan. 
Тarelka shaklidagi klapanlar yonilg’i so’rilganda ochiladi va yonilg’i tortish 
to’xtashi bilan, yonilg’i og’irligi evaziga yopiladi. Klapanning og’iz qismida 
ochilgan teshiklar ustidan to’rsimon filtr o’rnatilgan bo’lib yonilg’i tarkibidagi 
mexanik aralashmalarni ushlab qoladi. Тortish trubkasi yuqori qismi alangato’sgich 
va kran orqali kolonkalardan kelgan truboo’tkazgichlarga ulanadi.