K ibraхimov, Т. Kadirshayev, A. Sobirjonov, N. Mo’minjonov, S. Raхimberdiyev

2.10. QO’ZG’ALUVChAN SIQILGAN ТABIIY GAZ 
ТO’LDIRGIChLAR. 
 
Qo’zg’aluvchan gaz to’ldirgichlarning
quvvati 1000 – 4000 m
3
bo’lib, 
asosan muqim joylashgan SТGТSh dan uzoqdagi gazballonli avtomobillarni 
siqilgan gaz bilan ta’minlaydi. 
Qo’zg’aluvchan 
avtogazto’ldirgichlar 
shatakchi 
avtomobil 
va 
yarimtirkamadan tashkil topgan avtopoyezd bo’lib, unga o’zini to’ldiruvchi va 
avtomobil ballonlarini gaz bilan to’ldiruvchi bo’linmalari mavjud bo’lgan 
gazballon qurilmasi o’rnatilgan. Masalan, avtomobil turidagi MZS-AТ-2000-25 
rusumli metan to’ldirish avtogazto’ldirgichi ballonlar o’rnatilgan avtomobil va 
tirkamadan iborat bo’lib, muqim shoxobchadan uzoqda bo’lgan avtomobil va 
qishloq xo’jalik texnikalarini metan gazi bilan ta’minlash uchun xizmat qiladi. 
Metan-to’ldirgich tirkamasi bilan birgalikda 72 ballonda 19,6 MPa (196 kgs/sm
2
) 
bosimda siqilgan metan gazini (SN
4
) tashib keladi va tarqatadi.
Qo’zg’aluvchan 
avtogazto’ldirgichlarning 
ballonlarida qolgan gazni bosimini oshirish uchun 
kompressor yoki ejektor qo’llaniladi. 
―PAGZ-3700-25‖ rusumli qo’zg’aluvchan 
avtogazto’ldirgich 
gazoballonli 
avtomobillarini 
kompressorsiz usulda siqilgan gaz bilan ta’minlaydi. 
Тizimdagi gaz bosimi 24,5 (250) MPa (kgs/sm
2
) 
bo’lib, birdaniga ikkita avtomobilga xizmat 
ko’rsatadi va ularning ballonlarini 199,6 (200) MPa 
(kgs/sm
2
) bosimgacha to’ldiradi. Тashib keladigan gaz hajmi 3700 m
3
(nomal 
sharoitga keltirilgan) va u 25 avtomobilni siqilgan gaz bilan to’ldirishga yetadi. Bir 
avtomobilni to’ldirish 10 daqiqa. 

---

82 
ZIL-130 avtomobili va tirkamasidan (2.21-rasm) foydalanilganda mos 
ravishda 56 va 72 ta yetmish litrli po’lat ballonlar o’rnatiladi va ikkinchi kabinaga 
boshqarish pulti joylashtiriladi (2.21-rasm).