K. B. Urazov buxgalteriya hisobi va audit o‘quv qo‘llanma toshkent «O‘qituvchi» -2004

4.Memorial-orderlar - bu ma’lumotlarni bir vaqtning o‘zida schetlarning ham debeti, ham krediti bo‘yicha guruhlangan holda qayd etishga mo‘ljallangan registrlar. Ushbu registrlar buxgalteriya hisobini memorial-order shaklining asosini tashkil etadi.

Kassa

kitobi
Boshlang‘ich hujjatlar
Analitik

hisob

registrlari

Jurnal-orderlar

Bosh kitob
Moliyaviy hisobot shakllari
8-chizma. Jurnal-order shaklda hisob ma’lumotlarini jamlash tartibi

PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com

51

Boshlang‘ich hujjatlar

Kassa

kitobi
Memorila orderlar

Bosh kitob

Moliyaviy hisobot shakllari

Analitik

hisob

registrlari

9-chizma.Memorial-order shaklda hisob ma’lumotlarini jamlash tartibi

Kassa

kitobi
Boshlang‘ich hujjatlar

Qaydnoma-

lar

Xo‘jalik operatsiyalarini qayd etish

jurnali

Bosh kitob

Moliyaviy hisobot shakllari
10-chizma. Ixchamlashtirilgan shaklda hisob ma’lumotlarini jamlash tartibi

PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com

52

Boshlang‘ich axborotlar

Ma’lumotlarni kompyuterga kiritish

Ma’lumotlar bazasi
Natijaviy ma’lumotlarni chiqarishga mo‘ljallangan

rejimlar bo‘yicha ishlash va ularni shakllantirish

Analitik hisob

mashino-

grammalari
Sintetik hisob

mashino-

grammalari
Moliyaviy hisobot

shakllari

11- chizma. Kompyuterlashtirilgan shaklda hisob ma’lumotlarini jamlash tartibi


5.Kartochkalar - bular xo‘jalik operatsiyalarini qayd etish uchun mo‘ljallangan va alohida hisob varaqalari sifatida qalin qog‘ozga yoki karton qog‘ozga tipografik usulda ma’lum shaklda tayyorlangan registrlar. Ularga misol etib ombor hisobi kartochkasini, xodimning shaxsiy scheti kartochkasini, avtomobillar ishi hisobi kartochkasini va boshqalarni keltirish mumkin.


6.Mashinogrammalar - bular zamonaviy kompyuterlarda tegishli algoritmlar va dasturlar asosida shakllangan analitik va sintetik hisob, shuningdek moliyaviy hisobot registrlari. Mashinogrammalar buxgalteriya hisobining kompyuterlashtirilgan shaklini asosini tashkil etadi.

Turli hisob registrlariga asoslangan buxgalteriya hisobining turli shaklida ma’lumotlarni yig‘ish, qayd etish, guruhlash va jamlash o‘ziga xos xususiyatlarga ega (8,9,10,11- chizmalarga qarang). Shuning bilan birga barcha hisob shakllarida ma’lumotlarni yig‘ish, qayd etish va jamlash quyidagi umumiy ketma ketlikda amalga oshiriladi :

1.Barcha yuz bergan va tegishli hujjatlar bilan rasmiylashtirilgan xo‘jalik operatsiyalari schetlarga ochilgan analitik va sintetik hisob registrlarida (hisobotlar, qaydnomalar, jurnal-orderlar, memorial -orderlar) xronoligik tarzda qayd etiladi. Ko‘p martalab yuz beradigan operatsiyalar dastlab jamlovchi qaydnomalarga o‘tqaziladi, ularning jamlangan ma’lumotlari esa oy oxirida jurnal-orderlarga (memorial-orderlarga, analitik hisob mashinogrammalariga ) o‘tqaziladi.

PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com

53


2.Jurnal-orderlar, memorial-orderlar, analitik hisob mashinogrammalari, qaydnomalarning yig‘ma ma’lumotlari Bosh kitobga o‘tqaziladi.


3.Bosh kitob ma’lumotlari asosida buxgalteriya balansi va moliyaviy hisobotning boshqa shakllari tuziladi.

Kichik tadbirkorlik sub’ektlariga buxgalteriya hisobini yuritishda soddalashtirilgan shaklni qo‘llash ruxsat etilgan. O‘zbekiston Respublikasida ushbu hisob shaklining registrlari, ularni tuzish tartibi 20-son BXMS bilan belgilangan. Boshqa turdagi korxonalar buxgalteriya hisobini o‘zlarining hisob siyosatlarida ko‘rsatilgan shaklda olib boradilar.