K arim a q osim ova


(kitobi  — kitob,  maqsadi  — maqsad,  maqsadga)



Download 7,78 Mb.
Pdf ko'rish
bet312/522
Sana01.01.2022
Hajmi7,78 Mb.
#304570
1   ...   308   309   310   311   312   313   314   315   ...   522
Bog'liq
Ona tili o'qitish metodikasi K Qopsimova, S Matchonov va b

(kitobi  — kitob,  maqsadi  — maqsad,  maqsadga).
Shunday  qilib,  o 'q u v chilar qanday  so‘zlar  tekshirishni  talab  qilishi 
va  uning  sababini,  qanday  so'zlar  tekshiruvchi  so 'z   hisoblanadi  va 
nim a  uchunligini  bilishlari  zarur.
O 'qituvchi  qanday  so 'zlar  tekshirishni  talab  qilishini  tushuntirish
www.ziyouz.com kutubxonasi


uchun  jufti  b o r  jarangli  va  jarangsiz  u ndosh  tovushi  bo'lgan  so'zlar 
ustida  kuzatish  o'tkazadi: 
maktabim  —  maktab,  tuzi  —  tuz
  kabi.
O 'quvchilar  yozilishi  talaffuzidan  farq  qiladigan  so'zlarni  va 
so'zdagi jarangsiz  undosh  tovush  o'zig a  mos  h a rf biian  ifodalanishini 
taqqoslash  bilan  so'zning  oxirida jufti  b o r undosh  tovush  kelsa,  u  so 'z  
tekshirishni  talab  qilishiga  ishonadilar.  Tekshirishga  tayangan  holda, 
yozishga  im koniyat  yaratish  uch u n   o 'quvchilar  tekshiruvchi  so'zni 
tekshiriladigan  so 'zd an   doim   oldin yozadilar: 
avlodi  —  avlod,  kitobi  —
 
kitob.
Bo‘g‘in  ustida  ishlash
B o'g'in  m urakkab  tu sh u nch a  bo'lgani  uchun  boshlang'ich  sinf­
larda  uning  qoidasi  berilmaydi.  D asturga  k o 'ra,  o'quvchilarda  so'zni 
bo'g'inlarga  b o'lish  ko'nikm asini  shakllantirish  vazifasi  talab  etiladi. 
O 'quvchilar  so'zni  b o'g'inlarga  bo'lish d a  so 'zd a  nechta  unli  bo'lsa, 
shuncha b o 'g 'in   bo 'ladi,  degan  tushunchaga  asoslanadilar.  Bu  tush un - 
chani  ular  savod  o'rgatish  davridayoq  hosil  qiladilar.  Bolalar  yozilgan 
so'zdan  dastlab  unli  harfni  topadilar,  keyin  so'zda  nechta  unli  bo'lsa, 
uni  shuncha  qism  (bo 'g 'in)ga  bo'ladilar.
1-sinfda  o'qu v  yilining  birinchi  yarm ida  og'zaki  va  yozm a  tarzda 
bo'g'inlarga  bo'lish,  shuningdek,  o'qituvchi  topshirig'iga  k o 'ra,  m uay­
yan  bo'g'inli  so 'z  tanlash  m ashqlari  h a r  darsda  o'tkaziladi.  S o'zni 
bo'g'inlarga  to 'g 'ri  va  tez  bo'lish  ko'nikm asini  hosil  qilish  1-sinfda 
o'tkaziladigan  m uhim   m ashqlar  qatoriga  kiradi.  O 'quvchilar  o'qish 
va  yozish  jarayonini  egallashda  m ana  shu  ko'nikm aga  tayanadilar. 
O 'zbek  grafikasida  b o 'g 'in   tam oyili  yetakchi  tamoyil  hisoblanadi. 
O 'quvchi  so 'zn i  to 'g 'ri  yozish  uchun  uni  aw al  bo'g'inlarga  bo'ladi. 
B o'g'inlardagi  tovushlarning  o 'z a ro   bir-biriga  t a ’sirini  aniqlaydi,  u n ­
dosh  va  unli  tovushlam i  ifodalash  uch u n   zarur  harflardan  foydalanadi. 
O 'quvchi  quyidagicha  m uhokam a  yuritadi:
— 
„V atan"  so'zida  ikki  b o 'g 'in   bor.  Birinchi  bo'g'inga 
va;
  ya’ni 
v,
 
a
  harflarini  yozam an,  ikkinchi  b o 'g 'in ga 
tan:
  ya’ni 
t,  a,  n
  harflarini 
vozaman.  O 'quvchi  so'zni  b o 'g'inlarga  bo'lish,  bo'g'indagi  har  bir 
tovushning  o 'rn in i,  tartibini  aniq  ko 'z  oldiga  keltirib,  bo'g 'in lab   aytish 
ko'nikm asiga  ega  bo'lsa,  so'zdagi  harflarni  tushirib  qoldirmay,  o'rnini 
alm&shtirmay  yoza  oladi.  Shuning  uchun  bo'g'in  ustida  ishlashga so'zni 
bo'g'inlab ko'chirib yozish.  b o 'g 'in lab   diktovka bilan  yozish  (b o'g'inlab  
izohlab  yozish)  m ashqlarini  ham   kiritish  lozim.  Ikkinchidan,  so'zni
www.ziyouz.com kutubxonasi


bo ‘g ‘inlarga  b o ‘lish  ko'nikm asi  o 'q uv ch ilar  uchun  so 'z n in g   oldingi 
qatorga  sig‘may  qolgan  qism ini  keyingi  qatorga  b o ‘g‘inlab  to ‘g‘ri 
ko'chirish  uchu n  zarur.  O 'q u vch ilar  „S o 'zlar  bir  y o 'ld an   ikkinchi 
yo'Iga b o 'g 'in lab   ko'chiriladi"  va  „Bir  harfdan  iborat b o 'g 'in n i  oldingi 
yo 'lda  qoldirib  yoki  keyingi  yo'Iga  ko'chirib  bo'lm ayd i"  degan  asosiy 
b o 'g 'in   k o'chirish qoidalarini  I  sinfdayoq  o'rganadilar.  O ddiy tuyulgan 
birinchi  qoida  ham   so'zni  bo 'g 'in larg a  bo'lish,  b o 'g 'in   ko'chirish   qoi­
dasiga  mos  keladigan 

Download 7,78 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   308   309   310   311   312   313   314   315   ...   522




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish