К а р и м о в а. А., И с л о м о в ф. Р., А в л о қ у л о в а. З

16.4. Ходимлар билан бошқа муомалалар бўйича
ҳисоб-китоблар ҳисоби
Корхона ходимлари билан иш ҳақи ва депонентлар 
бўйича ҳисоб-китоблардан ташқари бошқа хисоб-ки­
тоб турларини ҳам олиб боришлари мумкин. Кредит 
ҳисобига сотиб олинган товарлар бўйича ҳисоб-китоб- 
лар, уй-жой қуриш учун олинган ссудалар, моддий 
бойликларнинг камомади бўйича зарарларни қоплаш 
учун берилган суммалар бўйича ҳисоб-китоблар хо­
димлар билан бошқа муомалалар бўйича ҳисоб-китоб 
муомалаларини ташкил этади. Ушбу ҳисоб-китобларни 
ҳисобга олиш учун қуйидаги ҳисобваракдар кўзда ту­
тилган:
4710—“ Кредитга сотилган товарлар бўйича ходим­
ларнинг қарзлари”;
4720—“Берилган қарзлар бўйича ходимларнинг қарз- 
лари” ;
4730—“ Моддий зарарни қоплаш бўйича ходимлар­
нинг қарзлари”;
4790—“Ходимларнинг бошқа қарзлари” .
4710—“ Кредитга сотилган товарлар бўйича ходим­
ларнинг қарзлари” ҳисобварағида корхона ходимлари- 
га кредитга берилган товарлар юзасидан ҳисоблашиш- 
лар ҳисобга олинади. Кредитга товарлар сотиб олган 
шахслар ишловчи корхона банк кредити ҳисобига унинг 
ишчиларига берилган кредит суммаларини савдо кор­
хоналарига тўлалигича ўтказадилар.
Кредитга товар сотиб олган ходимларнинг қарзи 
учун банк кредитлари олинса, қуйидагича проводка 
берилади:
Д-т 4710—“ Кредитга сотилган товарлар бўйича хо­
димларнинг қарзлари”;
К-т 6710—“ Кисқа муддатли банк кредитлар” ;
К-т 7810—“Узок, муддатли банк кредитлари”.
Корхона ходимлардан кредитга сотилган товарлар 
бўйича ҳакдарни иш ҳақидан ушлаб қолади:
Д-т 6710—“Меҳнатга ҳақ тўлаш бўйича ходимлар 
билан ҳисоблашишлар”;
К-т 4710—“Кредитга сотилган товарлар бўйича хо­
димларнинг қарзлари”.

---

Сўнгра ушлаб қолинган суммалар банк кредитини 
сўндириш учун йўналтирилади:
Д-т 6810—“Қисқа муддатли банк кредитлар”;
Д-т 7810—“Узоқ муддатли банк кредитлар”;
К-т 5110—“Ҳисоб-китоб счёти”.
4720—“ Берилган қарзлар бўйича ходимларнинг кдрз­
лари” ҳисобварағида корхона ишчиларига берилган қар- 
зларига оид ҳисоблашишлар акс эттирилади. Масалан, 
уй-жой қурилишига, дала ҳовлиларни харид қилиш 
ёки куриш учун ва ҳоказо.
Ходимларга ушбу мақсадлар учун қарз берилганида 
куйидагича проводка берилади:
Д-т 4720—“ Берилган қарзлар бўйича ходимларнинг 
қарзлари”;
К-т 5010—“ Миллий валютадаги пул маблағлари”;
К-т 5110—“Хисоб-китоб счёти”.
Агар маблағлар корхонага берилган кредит ҳисоби- 
га бевосита банк томонидан ходимга берилса, у ҳолда 
куйидагича проводка берилади:
Д-т 4720—“Берилган қарзлар бўйича ходимларнинг 
қарзлари”;
К-т 6810—“Қисқа муддатли кредитлар”;
К-т 7810—“Узок, муддатли кредитлар”.
Қарздор ходимлардан тўловлар қабул қилишганда 
куйидагича ёзув қилинади:
Д-т 5010—“Миллий валютадаги пул маблағлари”;
Д-т 5110—“Хисоб-китоб счёти”;
Д-т 6710—“Меҳнатга ҳақ тўлаш бўйича ходимлар 
билан ҳисоблашишлар”;
К-т 4720—“ Берилган қарзлар бўйича ходимларнинг 
қарзлари”.
Банк кредитларини сўндириш пайтида:
Д-т 6810—“Қисқа муддатли кредитлар” ;
Д-т 7810—“Узок, муддатли кредитлар”;
К-т 5110—“Хисоб-китоб счёти”.
4730—“Моддий зарарни қоплаш бўйича ходимлар­
нинг қарзлари” ҳисобварағида корхона ходими томо­
нидан пул ва товар-моддий бойликларнинг камомади 
ва талон-тарож қилиниши, яроқсиз маҳсулот натижа­
сида юзага келган моддий зарарни қоплаш бўйича, 
шунингдек, зарарнинг бошқа турларини қоплаш бўйи- 
ча ҳисоблашишлар ҳисобга олинади.

---

Айбдор шахслардан олинган суммалар 2610—“ Иш­
лаб чиқаришдаги яроқсиз маҳсулотлар” , материаллар, 
товарлар ва бошқа бойликларни ҳисобга олувчи ҳисоб- 
варақларнинг кредитидан 4730—“Моддий зарарни қоп- 
лаш бўйича ходимларнинг қарзлари” ҳисобварағининг 
дебетига олиб борилади.
4730—“ Моддий зарарни қоплаш бўйича ходимлар­
нинг қарзлари” ҳисобварағининг кредити бўйича ёзув­
лар, тўланган тўловлар суммасига — пул маблағлари- 
ни ҳисобга олувчи ҳисобварақлар билан, моддий за­
рарни қоплаш учун меҳнат ҳақидан ушлаб қолинади- 
ган суммаларга — 6710—“ Меҳнатга ҳақ тўлаш бўйича 
ходимлар билан ҳисоблашишлар” ҳисобварағи билан 
корреспонденцияда амалга оширилади.
4790—“Ходимларнинг бошқа қарзлари” ҳисобвара- 
ғида юқорида қайд қилинган қарзлардан бошқа вужуд­
га келган қарзлар юзасидан ҳисоблашишларнинг хдсо­
би корхонанинг ҳар бир ходими бўйича юритилади.