К а р и м о в а. А., И с л о м о в ф. Р., А в л о қ у л о в а. З

лар бошқа шахсга ўтгандан кейингина амалга оши­
рилади.
Омборда материалларнинг қолдиқлари тўғрисида
тўлиқ маьлумот олиш мақсадида уларни алоҳида тур­
лари, навлари, размери ва номенклатура рақамлари
бўйича ҳисобга олиш зарур.
Бухгалтерия ҳисобини ташкил қилишда материал­
лар бўйича аналитик ҳисобни тўғри юритиш муҳим.
Шу сабабли улар ҳозирги пайтда уч хил усул бўйича
юритилади:
1. Материаллар ҳаракатини ҳисобга олувчи дафтарда;
2. Материаллар ҳаракатини юритувчи карточкаларда;
3. Оператив-бухгалтерлик (қолдиқ) усули.
Материалларни тўғри ҳисобга олишда уларнинг фак­

---

тура баҳосини аникдаш муҳимдир. Халқаро бухгалте­
рия ҳисоби стандартлари бўйича материалларни жо­
рий ҳисобда ҳисобга олишда уларнинг ҳақиқий қийма-
тини билиш жуда муҳим. Халқаро савдо амалиётидаги
фактура баҳосини аниқлашда моддий қийматликлар ба-
ҳоси ва қопланадиган транспорт тарифлари, юклар-
нинг суғурта туловлари, экспорт солиқлари ва божхо­
на йиғимларининг маьлум тартибда қопланиши ва уни
томонлар қопланишини белгилаш зарур.
Омборларда материалларнинг миқцор кўрсаткичла-
ридаги ҳисоби юритилади. Бунинг учун материаллар­
нинг ҳар бир турига ёки номенклатура рақамига М-17
сонли типик шаклдаги варакдар очилади. Улар матери­
ал ҳаракати билан боғлиқ кирим ва чиқим операция­
лари бўйича расмийлаштирилган бонитанғич хужжат­
лар асосида тўлдирилади ва \ар бир кирим ҳамда чи-
қим операциялари ёзилгандан кейин материал қол-
диғи аникданади. Материалларнинг омбордаги ҳақиқий
қолдиғи меьёрдаги қолдиқ билан солиштирилади ва
ўртадаги фаркдан таьминот бўлими ходимлари хабар-