К а р и м о в а. А., И с л о м о в ф. Р., А в л о қ у л о в а. З

“Бош дафтар” журнали
2002 й и л
________________________ ойи учун
М /О
№
М /О
бўйича
сум м а
ҳ и с о б в а р ақ
№
ҳи соб варақ
№
ҳ и со б в ар ақ
№
Ж ам и
о боротлар
Д т
К т
Д т
Кт
Д т
К т
Д т
К т
1.05.2002 йилга 
сальдо
1
2
3
4
5
6
7
Ж ам и оборот
2002
йил 
1
га
сальдо
3.5. Информацион технологияларга асосланган
бухгалтерия ҳисоби шакли
Корхона ва ташкилотларда ҳисоб ишларининг са­
марадорлигини ошириш ҳамда вақтни тежаш мақса- 
дида бухгалтерия ҳисобининг замонавий шакли — ин­
формацион технологияларга асосланган шакли ҳаётга 
татбиқ этилиб келинмоқда. Ушбу шаклнинг бир қанча 
афзалликлари мавжуд:
— бухгалтерия ҳисоби ҳужжатларидаги маълумот­
ларни қайта ишлашни тезлаштиради;
— иқтисодий маълумотларни қайта ишлашда банд 
бўлган ходимлар сонини қисқартиради ҳамда меҳнат 
унумдорлигини оширади;
— ҳисоб ишларида аниқлик ва изчилликни таъ­
минлайди;

---

— ҳисоб ишларини юритиш билан боғлиқ 
хара­
жатларни камайтиради.
Электрон ҳисоблаш машиналари ҳозирги вақтда 
ҳисоб-китоб ишларини амалга оширишда қўлланили- 
ши билан бирга ҳисоб маълумотларини йиғиш, уларни 
қайта ишлаш, жамлама ва таҳлилий ҳисоб регистрла­
рини тузиш, хдсобот шаклларини тўлдириш ва бошқа 
бир қанча ҳисоб ишларини бажаришда кенг қўлланил- 
моқда. Амалиётда компьютерлардан кенг фойдаланиш 
бухгалтерия ҳисобини ташкил қилишнинг янги усул­
ларини вужудга келтирди.
Бухгалтерия вазифаларини ечишда информацион 
технологиялардан фойдаланишни ташкил этиш бир­
ламчи бухгалтерия ҳужжатларини тузиш пайтидан бош­
лаб якуний молиявий ҳисоботни тузиш билан якунла- 
нувчи операцияларнинг йиғиндисидан иборатдир.
Ҳозирги босқичда бухгалтерия вазифаларини ахбо­
рот технологияси асосида марказлаштирилган ҳолда 
ташкил қилиш қуйидагиларни таъминлайди:
— фойдаланувчининг иш жойида ўрнатилган компью- 
терларни қўллаш, бу ерда вазифаларни ечиш \исобчи 
томонидан бевосита унинг иш жойида бажарилади;
— корхона (ташкилот, фирма)нинг турли хилдаги 
бўлинмалари иқтисодий вазифаларини интеграциялан- 
ган ҳолда ишлаб чиқилишини таъминловчи маҳаллий 
ва кўп босқичли ҳисоблаш тармокдарини шаклланти­
риш;
— ҳисоблаш техникасида бажариладиган бухгалте­
рия ҳисоблашлари таркибини анча кўпайтириш;
— ҳар хил бўлинмалар учун корхонанинг ягона тақ- 
симланган маълумотлар базасини яратиш;
— бирламчи бухгалтерия ҳужжатларини машинада 
шакллантириш имкониятлари, бу қоғозсиз технология­
ларга ўтишни таъминлайди ва ҳужжатларни йиғиш 
ҳамда рўйхатга олиш бўйича операциялар меҳнатта- 
лаблиги даражасини камайтиради;
— бухгалтерия ҳисоби вазифалари мажмуаларини 
ечишни интеграциялаш;
— диалогли усулда амалга ошириш йўли билан ах­
борот хизмати кўрсатишни ташкил этиш имконияти.
Информацион тизимда бажариладиган технологик 
жараён учта босқичдан иборат:

---