Jurnalistikaga

4.  Toshkentda teleko ‘rsatuvlar qachon  boshlandi?
5.  Birinchi televideniye suxandonlarini bilasizmi?
6.  Telejumalistika  imkoniyatlarini sanang.
2.2.5. AXBOROTAGENTLIKLARI
M a’lumki,  ommaviy  axborot  vositalari  gazetalar,  jumallar,  radio  va 
televideniyedan  iborat b o iib ,  tashqi k o ‘rinishi,  ommaga ta’sir etish  shakli 
turlicha  b o ig a n   bu  jurnalistika  turlari  jurnalistikaning  qonun-qoidalari 
asosida  ish  ko‘radi.  Ular  bir-birlari  bilan  o ‘zaro  munosabatda  boiadilar, 
bir-  birlarini  toidiradilar  va  shu  taxlit  yaxlit  bir  tasnif  -jurnalistika, 
ommaviy  axborot vositalari tizimini tashkil  etib,  ijtimoiy hayotning barcha 
jihatlarini bus-butun, to iiq  aks ettiradilar.
Ammo  jurnalistika  tasnifi  yuqoridagilar  bilan  cheklanib  qolmaydi. 
Unda axborot agentliklari  ham  o ‘ziga xos o ‘rin tutadi.  Axborot agentliklari 
(agent  so ‘zi  lotincha  —   xizmat  qiluvchi,  agentlik  esa  xizmat  ko‘rsatish 
idorasi  degan  m a’noni  bildiradi),  garchi  jurnalistikaning  alohida  bir  turi 
hisoblanmasa-da va o‘z kocrinishiga ega boim asa-da, jurnalistika tasnifida
83

---

muhim  rol  o ‘ynaydi,  bu  tasnif  axborot  agentliklarisiz  o ‘z  ijtimoiy 
vazifasini t o l a  bajara olmaydi.
Axborot  agentliklari  nima?  Axborot  agentliklari  ommaviy  axborot 
vositalarini  axborot  bilan  ta’minlab  turuvchi  maxsus  kanal,  muassasadir. 
Bu  agentliklar  ommaviy  axborot  vositalarining  o ‘z  ijtimoiy  vazifalarini 
t o ia   bajarishlarida  yordam  beradi,' ijtimoiy  hayotni  butun  to ia lig i  bilan 
qamrab  olishda  xizmat  qiladi,  ommaviy  axborot  vositalari  o ‘rtasidagi  bir 
butunlikni  ta ’minlaydi.  Xullas,  axborot  agentliklari  ommaviy  axborot 
vositalari  ishining  mukammalligini  ta’minlash  uchun  insoniyat tomonidan 
kashf  etilgan  muhim  vositadir.  Y a’ni,  insoniyatning  axborotga  bo‘lgan, 
hayotni  bilib  turish  uchun  bo‘lgan  cheksiz  ehtiyoji  ommaviy  axborot 
vositalariga  qo ‘shimcha  ravishda  axborot  idoralarining  dunyoga  kelishiga 
sabab  b o id i.  Axborot  agentliklari  inson  ongining  ufqlarini  yanada 
kengaytiradi,  dunyoni  to ia ro q   va  mukammalroq  bildiradi,  ijtimoiy 
faoliyatni  yanada  faollashtiradi. 
Axborot  agentliklari  boim aganda 
gazetalar, jurnallar,  radio  va televideniye  dunyo  voqealaridan  to iiq   xabar 
bera olmas va insoniyat dunyodan yetarli, to iiq  voqif b o i a  olmas edi:
Axborot  agentliklari  axborot  y ig ‘ish  va  o ‘zaro  almashish  hamda 
ommaviy 
axborot  vositalariga  yetkazib 
berishda  aloqaning  turli 
vositalaridan jumladan,  telegrafdan  keng  foydalanadilar.  Keyinchalik  esa 
ular  aloqaning  telefon,  faks,  kompyuter  texnikasi  va  boshqa  zamonaviy 
vositalar yordamida ish ko‘ra boshladilar.
Axborot  agentliklarining  kelib  chiqish  tarixi  jumalistikaning  kelib 
chiqishi  bilan  chambarchas  b o g iiq .  XYI  asrda  Venetsiyada,  dastlabki 
qoiyozm a varaqalar paydo  bo ig an d a ularga yangiliklar yetkazib beruvchi 
maxsus  byuro  —   idoralar  ham  paydo  b o id i.  0 ‘sha  davrda  gazeta 
chiqaruvchilarni 
gazettantlar, 
yangilik 
yetkazib 
beruvchilarni 
esa 
novellantlar  deb  atashgan.  Ular  yangiliklami  turli  y o ila r  bilan