Jurnaldan ko‘chirib bosilgan maqolalar «Til va ada biyot ta’limi»dan olindi, deb izohlanishi shart

Foydalanilgan adabiyotlar

1. Ванечкова Г. Поэзия, символ, перевод. – Прага, 1990.

2. Mingboyeva D. Timsollar tilsimi. Ramz, belgi va timsollar tavsifi. – Toshkent: Yangi asr avlodi, 2007. 

3. Becker U. Lexikon der Symbole. – Freiburg, 1992. 

4. Gottschalk H. Lexikon der Mythologie. – München: Wilhelm Heyne, 1979.

5. Herder-Lexikon Symbole. Mit über 1000 Stichwörtern sowie 450 Abbildungen. – Freiburg: Herder, 1978. 

6. Vollmar K. Symbole von A-Z. – Rastatt: Pabel-Moewig,  2004.

---

veb-sayt: www.tilvaadabiyot.uz

39

Kichik tadqiqot

Til sohibi va til o‘rganuvchi o‘rtasidagi muloqotning 

samarali bo‘lishida lingvokulturologik kompetensiyalarga 

ega bo‘lish bilan birga o‘sha tilning o‘ziga xos jihatlarini 

o‘rganish ham talab etiladi. Bu o‘rganilayotgan tilda 

qabul qilingan stereotip, ya’ni o‘sha tilga xos bo‘lgan 

milliy urf-odat, obrazli asosga ega frazeologizm va 

troplardir.

Aslida, “madaniyat milliy qadriyatlarimiz va 

qabul qilingan normalarimiz, tilimiz va boshqa 

assotsiatsiyalarning umumiy yig‘indisi bo‘lib, o‘zlikni 

anglash, e’tiqod, dunyoqarash va ijtimoiy muhitini ham 

qamrab oladi. Madaniyat bizning o‘zga davlatlardan 

kelgan insonlarga bo‘lgan munosabatimiz haqida 

tasavvurga ega bo‘lishda asosiy omil bo‘lib xizmat 

qiladi” [4: 23]. 

Milliylikni aks ettiradigan xususiyatlar ma’lum bir 

madaniyatga xoslikdan dalolat beradi. Xalqlarning 

o‘ziga  xos  milliyligi  borasida  V.A.Maslova  shunday 

degan:  “Yuksak  iqtisodiy  rivojlanish  darajasiga  ega 

millatlar o‘zlarining aql, ishbilarmonlik, tadbirkorlik 

xislatlariga ega ekanliklarini misol tariqasida keltirib 

o‘tadi. Buning isboti sifatida S.G.Ter-Minasovaning 

tadqiqoti xizmat qilishi mumkin. Olimaning o‘tkazgan 

tadqiqotlariga ko‘ra, ingliz madaniyatida ko‘proq 

professionallik, mehnatkashlik, mas’uliyatlilik, ruslarda 

esa mehmondo‘stlik, kirishimlilik, haqqoniylik kabi 

xislatlar ko‘proq  qadrlanadi” [1: 108.]. Nemislarga 

tirishqoqlik, tartiblilik, mas’uliyat, aniqlik va shu kabi 

stereotiplarning shakllanishi bilan birga ularning 

tiliga oid ko‘pgina hikmatli so‘z va iboralar ham asrlar 

davomida  paydo  bo‘ldi.  Masalan,  “Pünktlichkeit” 

(aniqlik)  to‘g‘risida  XVIII  asrda  yashab  ijod  etgan 

nemis yozuvchisi G.A.Lessing shunday degan: “Bester 

Beweis  einer  guten  Erziehung  ist  die  Pünktlichkeit”, 

ya’ni  “Yaxshi  tarbiyaning  eng  yaxshi  isboti  bu  – 

tartiblilikdir”. Nemis tilida bu konseptga oid juda ko‘p 

aforizm va iboralar mavjud, misol uchun, “Aniqlik bu – 

sahovat” yoki “Mening uchun aniqlik – sening vaqting 

xuddi meni vaqtimdek qadrliligini ifodalash”. Albatta, bu 

kabi ijobiy xislatlar madaniyatlararo muloqotda muhim 

hisoblanadi.