Jurnaldan ko‘chirib bosilgan maqolalar «Til va ada biyot ta’limi»dan olindi, deb izohlanishi shart

Umida ISAYEVA, 

Nizomiy nomidagi TD

PU 

Xorijiy tillar kafedrasi o‘qituvchisi

MADANIYATLARARO MULOQOTDA LINGVOKULTUROLOGIK 

XUSUSIYATLARNING AHAMIYATI

Nemis  olimi  A.  Podziadlovskining  fikriga  ko‘ra, 

“madaniyatlararo farqlarga oid bilimlarga ega bo‘lmaslik 

chalkash talqinga olib keladi. Agarda sayyoh yunon 

sotuvchisi boshini ikki taraf (gorizontal bo‘yicha)ga 

silkitishi “ha” ma’nosini anglatishini bilmasa, xaridorning 

“Apelsin bormi?” degan savoliga sotuvchining boshini 

silkitishi inkor ma’nosi sifatida qabul qilinishi mumkin. 

Avtomobil ishlab chiqaruvchilari tomonidan “Nova” 

nomli  yangi  modelning  Janubiy  Amerikada  sotilishida 

muammolar kelib chiqishiga sabab ispan tilida “no va” 

– “ishlarim yaxshi emas” ma’nosini anglatishidir [2: 33]. 

Demak, har bir madaniyatning boshqa madaniyatdan 

farqli taraflari bo‘lishi tabiiy hol. Bu kabi milliy o‘ziga xoslik 

madaniyatlararo muloqotda ma’lum bir qiyinchiliklarni 

keltirib chiqaradi. 

Aslida, madaniyatlararo muloqot zamirida madaniy 

bag‘rikenglikni idrok etish va irqchilikni bartaraf etuvchi 

tarbiyaviy maqsad yotadi. S.Shmolser-Aybingerning 

fikriga ko‘ra, “O‘quvchilarning ko‘p madaniyatli va ko‘p 

tilli muhitga moslashishini saqlash, ya’ni shakllantirish 

misoliy idrok etish, ijtimoiy va kommunikativ 

kompetensiyani kengaytirishdek pedagogik vazifa 

sanaladi” [3: 160].

Misol uchun, nemis madaniyatiga xos “nemislar 

doim oshxona va javonlarni toza tutishadi, lekin o‘z 

ko‘rinishiga kam e’tibor beradilar”, shuningdek, “nemislar 

xonaga kirganda o‘zlariga shaxsiy makon yaratish 

uchun eshikni yopishadi, begonalarga emas” kabi 

tushunchalar mavjud. Nemislarning kundalik hayotiga 

e’tibor qaratsak, ular shunchalik ishga berilib ketadiki, 

hatto qo‘ni-qo‘shnilar bilan deyarli muloqot qilmaydi. 

Bunday holat bizning xalqimizda yon atrofdagilar bilan 

muloqot qilmaydigan insonga nisbatan “oqibatsiz, 

muomalasiz, hech kimga qo‘shilmaydigan “yovvoyi”, 

degan  tasavvur  paydo  qiladi.  Vaholanki,  xalqimizda 

“Yon qo‘shni – jon qo‘shni”, “Uzoq qarindoshdan yaqin 

qo‘shni yaxshi” kabi maqollar bejizga aytilmagan. 

Madaniyatlararo muloqot inson tafakkurini 

rivojlantirib, bir tushunchani ikki tilda turlicha talqin 

etish, ijodiy fikrlash bilan birga tafakkurni ham o‘stiradi. 

Biz pedagoglarning ta’lim jarayonidagi asosiy vazifamiz 

ikki madaniyat o‘rtasida do‘stlik ko‘prigini barpo etishdir.