Жуўмақлаўшы бақлаў жумысының сораўлары Теорияны тестлеў ҳәм теорияны қурыўдың өзгешеликлери

36. Илим социаллық институт сыпатында
Т.с. илим структурасы, методология, улыўма теориялық проблема, арнаўлы теория, әмелий илимлер.
Илимнин социаллык институт сыпатында калиплесиуи бул тарийхый процесс. Бул илимгеде онын курамындагы турлери болган илимий билим комплексине де байланыслы. Буны тусиндириу ушын томендеги схеманы келтирип отемиз.
I). Философиялык улыума теориялык илимлер. 2). Арнаулы илимлер. 3). Амелий илимлер.
Илимнин методологиялык хам теориялык улгилери. Бул кабат философиянын илим менен бириккен жерин керсетеди. Бирак бул философия панинде емес, себеби илимий билиудин хар бир комплекси философия илимнин озинин байланыслары хам шешимлери менен толыктыра отырып, сол уакыттын озинде белгили методология хам илимий коз карасты оз машкалаларына байланыслы колга алады. Бул кабат: а). Берилген илимде изертленетугын фундаментал фактлерди. б). Олардыц технологиясы. в). Олардыноз-ара тасири.
г). Реал заттын уакыт кенлигинин курылысын изертлейтугын улыума минезлемесин береди.
д). Косымша илимлер бул илимнин тууры практикага отетугын тареплери (биология, зоотехника, медицина,косымша социология).
е). Ортангы кабат арнаулы илимлер. Олеки турли калиплеседи. Бир жагынан ол улыума теориялык билимлердин болиниуинин жуумагы, екинши тарептен томенги кабатта теориялардын жыйналып хам улыумаластырылган формасы болып келеди. Амелий илимлерге тууры тиккелий практикага баратугын илимлер келеди, кайсы бир илимнин жетискенлигинин критериясы бул Ф.Энгельстин айтыуы бойынша онын бир тарептен философия менен екинши тарептен практика менен биригиуи болып (табылады) табылыуы улыума илимге байланыслы, бундай берилиу илимнин социал институты сыпатында комплекс екенлигин хам корсетеди.


37. Мәденият ҳәм дөретиўшилик
Т.с. эмпирикалық, аксиологиялық, искерлик усыллар, дөретиўшилик.
Маденият инсаннын, искерилиги проццесси онын, акыбетинде жаратылган материяллык хам мадений кадириятлар болып инсанды калиплестириу хам рауажландырыуда ахимийетли тийкар болган социял хадийсе ягный маденият искериликтин натийжесинде бахалыктан алынады. Бахалыклар ягный кадирятлар адамнын тарыйкый проццестин субьекити сыпатында рауажланып барыуы. Маденият доретиушиликтин мазмунын алатугын категориялардыц бир болып есапланады. Доретиушиликте эмпиркалык билиу ахимийетли орын тутады . Илимий билиудин дарежелеринде тажрийбе хам теориялар бар. Инсан озинин, деретиушилиги менен табияттан парык кылыушы екинши табиятты жаратады. Ол табийий орталык, ишинде жаслма орталыкты жузеге келтиреди. Кен, манисте мадениятта инсаннын доретиушилик оними. Булардан тыскары инсан саналы доретиушилиги менен динди хам илимди жараткан. Инсаннын, жаратыушылык. характерине коре доретиушиликтин, колликтивлик илимий көркем ойлап табыушылык техникалык формалары парк кылады. Аксиология-кәдирят хаккындагы илим хар кандай билиу барлык адебияттан маденей инсаныйластырылса гана кадирият дарежесине кетерилиуи мумкин. Кадирят хаккындагы даслепки пикир Вада менен Макапкаратта айтылган Авесто естелигинде инсан кадир кымбаты ен, жокары дарежеде керсетилген.