Joyda masofani uch usulda: bevosita, bilvosita va dalnomer

5.3. Masofani bevosita o‘lchash asboblari
Ma’lumki,  masofani  bevosita  o‘lchash  asboblariga  po‘lat 
lenta,  ruletka,  invar  simlar  va  boshqalar  kiradi.  Topogeodezik 
ishlarda  masofani  bevosita  o‘lchashda  ko‘proq  po‘lat  lenta  va 
ruletkalardan foydalaniladi.
Po‘lat lenta uzunligi 20, 24 yoki 54 m,  qalinligi 0,3-0,5 mm va 
eni  15-20  mm  bo'lgan  po‘lat  tasmadan  iborat.  Po‘lat  lentalar 
shtrixli (5.1-rasm, a) yoki shkalali (5.1-rasm, b) bo‘ladi.
Shtrixli  lentaning  boshlang‘ich  (0)  shtrixiga  ilgak  shaklida 
kesik qilingan, masofa o‘lchanayotganda shpilka (temir qoziqcha) 
shu  kesikka  kiritiladi.  Har  bir  po‘lat  lentaning  6  yoki  11  ta 
shpilkasi  bo‘ladi  (5.1-rasm,  v).  Lentaning  har  bir  metri 
tunukachalar  bilan,  yarim  metrli  bo‘laklari  chegalar  bilan, 
desimetrlari  esa  teshikchalar  bilan  belgilangan.  Lentaning  ikki 
uchida dastasi bor.  Lentannng ikkala tomoni chiziqchalar bilan 20 
teng qismga bo‘linib,  0  dan 20  gacha raqamlar bilan ko‘rsatilgan. 
Uning  bir  tomonidagi  raqamlar  to‘g‘ri  io‘nalishda,  ikkinchi 
tomonidagi  raqamlar  esa  unga  qarama-qarshi  yo‘nalishda 
yozilgan.  Shkalali  lentaning  ikkala  uchida  mdllimetrlarga 
bo‘lingan  shkalasi  bor.  Shkalali  lenta  masofani  aniqroq 
o‘lchashda ishlatiladi.
Po‘lat  lentani  olib  yurish  oson  bo‘lishi  uchun  u  temir  xalqa 
ustiga o‘ralib, qisqichlar bilan qisib mahkamlanadi (5.1- rasm, g).
1951-yilda  Д,  A.  Lukerin  xloreip  izolyatsiyalangan,  yetti 
qavatli  telefon  simidan  tayyorlangan  masofa  o‘lchash  asbobini 
taklif etdi.  Uning  uzunligi  24,  50  va  100  m.  Bu  asbobdan  po‘lat 
lenta o‘mida foydalaniladi.
Ruletka uzunligi  5,  10, 20,  50 va 100 m keladigan tasma yoki 
po‘lat lentadan  iborat bo‘lib,  dasta yordamida  dumaloq shakldagi 
quti  ichiga  o‘raladi.  Ruletkaning  lentasi  chiziqlar  bilan  metr, 
santimetr  va  millimetrlarga  bo‘lingan.  Tasmali  ruletka  har  gal 
ishlatilganidan  so‘ng  quritilishi  kerak,  aks  holda  oMchashi 
o‘zgarishi  va  tezda  yirtilishi  mumkin.  Po‘lat  lentali  ruletka  esa 
ishlatilgandan keyin zanglamasligi uchun artib, moylab qo‘yiladi.