Journal of innovations in social sciences

 
“Birovning holiga kvlmagin zinho,
sening holingga ham kvlvvchilar bor”. “A great ship asks deep waters”.
 
“Katta karvonga- katta yo‘l”.
Maqol va matallarning muhim tomoni ularni oddiy fikr - mulohazalardan ajrab turuvchi narsa, 
ularning semantikasidir, ya’ni bunda ikki ma’noning to‘qnashuvi, chatishuvini kuzatish mumkin, asl 
ma’no hamda ko‘chma ma’no. 
Masalan, “Puch yong‘oq bilan qo‘yningni to‘ldirma”, “Ikki oyog‘ini bir etikka tiqmoq”. 
Maqollarning tuzilishida alliteratsiyaning ahamiyati kattadir. “Tomdan tarasha tushganday». Maqol 
va matallarda stilistik usullardan takror va parallelizmning ham ta’sir kuchi katta.
Masalan, o‘zbek 
tilida 
“Yaxshi so‘z - jon ozig‘i, yomon so‘z - bosh qozig‘i”.
“Qor yog‘di - don yog‘di” 
kabi maqollar shular jumlasidandir. Bu ingliz tilida shunday aks ettiriladi. 
“A good beginning makes a good ending!”. 
“Eat at pleasure, drink with measure”. “Nogains, nopains” 

---

JOURNAL OF INNOVATIONS IN SOCIAL SCIENCES
 
www.sciencebox.uz
Volume: 02 Issue: 02 | 2022
 
ISSN: 2181-2594
 
Journal of Innovations in Social Sciences
 
103 
L.Boboxonova fikriga ko‘ra, sententsiyaning maqoldan farqi, uni odatda ma’lum shaxsga tegishli 
bo‘ladi xolos .Bundan tashqari, sententsiya adabiy, kitobiy xususiyatga ega. Maqol singari ularda 
nasihatgo‘ylik, obrazlilik, ixchamlik, umumlashtiruvchilik mavjud bo‘lib matnda erkinligini saqlaydi 
va matndan tashqi holatda ham o‘zining bir butunligini, yaxlitligini yo‘qotmaydi. 
“A clear consience makes a man very happy”. “Sweet is revenge, especially to women”. 
“A little learning is a dangerous thing”. “A sound mind in a sound body”. “Vetter late than never” 
“Dunyoda tilsiz xalq bo‘lmaganidek, maqolsiz til ham yo‘q”, - deb ko‘rsatadi tatar yozuvchisi Noqiy 
Esanbat. 
Xalq ijodiyotining o‘ziga xos janri og‘zaki nutqda ham, yozma adabiyotda ham turli atamalar bilan 
nomlanadi: maqol, matal, naql, masal, hikmatli so‘zlar, aforizmlar, ota-bobolar so‘zi, donolar so‘zi va 
hoqazo. Bular orasida maqol atamasi keng qo‘llaniladi. 
Maqol- so‘zning ko‘rki, nutqning o‘tkir quroli, xalqning donishmandligidir. 
Maqollar biz uchun asrning sadosi, uzoq o‘tmish bilan hamnafaslik hissini uyg‘otuvchi mangu 
chaqiriq zamonlararo ko‘prikdir. Maqollar noma’lum shoirlarning yurak satrlari, xalq 
iste’dodlarining masofa bilmas shu’lalari, zulm, adovat, xaqsizlik ko‘kragiga sanchiluvchi adovat 
tig‘idir. 
Matalda o‘xshatish, taqqoslash, kinoya, qochiriq so‘z kabi badiiy vositalardan foydalaniladi. 
Maqol tarkibidagi so‘zlarning bir-biriga qofiyalanib kelishi bu alliteratsiya, ya’ni so‘zlar tarkibidagi 
undoshlarning uyg‘o‘nlashib, takror kelishi, qapama- qarshi ma’noli so‘zlarning birikishi ham 
maqollarning shakl xususiyatlariga xos belgilardandir. Masalan,