Jo`rayeva A

8.15. Uglеvodlar almashinuvining patologiyasi


Gipoglikemiya - qonda glyukoza miqdorining pasayishi bilan belgilanadi. Qonga ortiqcha insulin yoki insulin antogonisti ishlanib chiqishi (sekretsiyalanishi) pasayganda uning natijasi sifatida glikogen sintezi oshishi kuzatiladi.
Giperglikemiya – qonda glyukoza miqdorini ortishini belgilovchi holatdir. Giperglikemiya qonga haddan ziyod ko`p miqdorda uglevodlar kirishi yoki ularning hujayra tomonidan oz miqdorda ishlatilishidan yuzaga kelishi mumkin. Giperglikemiya siydikda glyukoza paydo bo`lishi bilan kechadi (glyukozuriya), me`yorda esa bunday holat kuzatilmaydi. Giperglikemiya ikki hil ko`rinishda bo`lishi mumkin. Fiziologik giperglikemiya ( qisqa muddatli bo`lib, taxminan 3 sotlar ichida yo`qoladi) – katta miqdorda uglevodlar iste`mol qilganda, turli xil ruhiy, emotsional holatlarida uchraydi. Patologik giperglikemiya (glyukoza me`yorga nisbatan 2-5 barobar ortishi) – qandli diabet, miya o`smasi, surunkali infektsion va ruhiy kasalliklarda, turli–tuman omillar shunday holatlarga sababchi bo`lishi mumkin.
Qandli diabet – irsiy tabiatga ega bo`lgan ma`lum klinik belgilar bilan namoyon bo`ladigan kasallikdir. Qandli diabetning asosiy klinik belgilari quyidagicha: a) giperglikemiya; b) glyukozuriya; v) ketonemiya;
Glyukozuriya va ketonemiya (ketonuriya bilan) – qon va siydikda keton hamda atseton tanachalari (atseton, atsetoatsetat, gidroksibutirat) katta miqdorda paydo bo`ladi.
Nazorat savollari

1. 
   Glikogen qanday yo`llar bilan parchalanadi va ularning bi-biridan farqi nimada?
   
2. 
   Fosforilaza A va B ning faolligida qanday farq bor?
   
3. 
   Glikogenoliz mahsulotlari glikolizga qanday o`tadi?
   
4. 
   Glikogenning gidrolitik parchalanishi qaysi organda boradi?
   
5. 
   Jigardagi uglevodlar almashinuvi qaysi modda orqali amalga oshadi?
   
6. 
   Glikogen sintezi qanday mexanizm asosida boradi?
   
7. 
   Glikogen sintezida geksokinaza fermentining ahamiyati nimada?
   
8. 
   Glikogen sintezining umumiy reaktsiyasi qanday yoziladi?
   
9. 
   Muskullardagi glikogen almashinuvining o`ziga xos tomonlari nimada?
   
10. 
    Organizmda boradigan uglevodlar almashinuviga qanday omillar ta’sir qiladi?
    
11. 
    Qanday jarayonlar giperglikemiyaga olib keladi?
    
12. 
    Nima sababdan gipoglikemiya kelib chiqadi?
    
13. 
    Qondagi qand miqdorini boshqarishda qaysi gormonlar ishtirok etadi?