Jo`rayeva A

 
Folat kislota
Folat (pteroilglutamin) kislota 1941-yilda o'simliklarning yashil bargidan 
ajratilgan. U uchta strukturali birlikdan tuzilgan: pteridin, paraaminobenzoat va 
glutamat kislotalar. Ovqat tarkibidagi folat kislota ichaklarda so'riladi. 
Shilliq qavatda tetragidrofolat kislotasi (TGFK) va N
5
-metil-TGFK hosil 
bo'ladi. Qonda folat kislotasining asosiy 87% eritrotsitlarda, qolganlari plazmada 
bo'ladi. U jigar, buyrak, shilliq qavatlarda saqlanadi. Tanadan ter va siydik orqali 
chiqariladi. Folat kislotasining biokimyoviy funktsiyalari uning koferment 
shakllari: N
5
-formil-TGFK, N
10
-formil-TGFK, N
5
,N
l0
-metenil-TGFK, N
5
,N
10
-
metilen-TGFK va N
5
-metil-TGFK bilan bog'liq. Barcha kofermentlar bir-biriga 
o'tib turishadi. TGFK shaklida bir uglerodli guruhlarni tashishda qatnashadi. Bir 
uglerodli guruhlar kofermentning bir shaklidan ikkinchi shakliga ko'chiriladi 
hamda purin va pirimidin asoslari sintezida, yoki ba'zi aminokislotalarni 
(serindan glitsin, gomotsisteindan metionin) hosil bo'lishida qatnashadi. 
Kofermentlar dUMF dan dTMF hosil bo'lishini ta'minlaydi. Shuning uchun, 
nukiein kislotalar sintezida va hujayra bo'linishida muhim rol o'ynaydi. 
Kalamushlarda folat kislota yetishmaganida avval leykopeniya, keyin esa 
anemiya rivojlanadi. Folat kislota tanqisligi natijasida eritropoez sodir bo'ladigan 
suyak ko'migi hujayralarida DNK sintezi buziladi va periferik qonda DNKni kam 
saqlovchi yosh hujayralar -megaloblastlar paydo bo'ladi, leykopeniya kuzatiladi. 
O'simliklar yashil bargi va xamirturush folat kislotaga boy hisoblanadi. 
Shuningdek u jigar, buyrak, go'sht va boshqa mahsulotlarda bo'ladi. Ichak 
mikroflorasi uni yetarli miqdorda sintezlaydi. Sutkalik me'yori-1-2 mg.