Jobasi: ,,O’tesh shayirdin’ o’miri ha’m tvorchestvasi” atli kitabi Shayirdin’ jasag’an zamani



Download 0,51 Mb.
bet3/4
Sana13.06.2022
Hajmi0,51 Mb.
#665609
1   2   3   4
Bog'liq
Artiq Karimov

O’teshtin’ do’retpeleri
O’tesh Alshinbay ulinin’ do’retiwshiligi Oktyabr revolyuciyasina deyingi qaraqalpaq poeziyasinda belgili orin iyeleydi.
XIX a’sirde o’mir su’rgen ha’m umitilmas shig’armalar do’retken Berdaq, Ku’nxoja, A’jiniyaz siyaqli O’tesh te o’z
do’retiwshiligin o’zi jasag’an da’wirdegi u’stem klaslardi a’shkaralawg’a, miynestkesh puqara xaliqtin’ turmisin
jirlawg’a arnaydi
Shayirdin’ bu’ginge shekem xaliq awzinan jazip aling’an 30 g’a jaqin qosiqlari ha’m bir poemasi bar. Bulardin’ ko’lemi 3500 qosiq qatarinan asin’qiraydi. O’teshtin’ shig’armalari sani boyinsha onsha ko’p bolmag’an menen sol bizge ma’lim bar shig’armalarinin’ o’zi de idealiq mazmuni boyinsha ku’shli do’retpeler. O’tesh tvorchestvosindag’i ,, Berdaq baqsig’a juwap’’ , ,,O’tti du’nyadan’’, ,,Ko’rdim’’ ha’m ,,Bes jigit’’ siyaqli qosiqlari ko’lemli qosiqlar qatarina kiredi. Ele de shayirdin’ bizge ma’lim bolmag’an qosiqlari xaliq awzinda taralg’anlari bar boliwi mu’mkin.Shayirdin’ qoldag’i bar qosiqlarin diqqat qoyip oqig’anda ele onin’ shig’armalari ko’ptey ko’rinedi. Ma’selen ,,Sa’wmeymen’’ degen qosig’inda ol bilay deydi:
Men aytarman bilgenimdi,
Bilgen emes ko’rgenimdi,
Jaqsi jaman ju’rgenimdi,
Aytpag’anlardi sa’wmeymen.
Bul qosiq qatarlarinda shayir o’z zamaninda sezgenin ha’m ko’rgen-bilgenin, sonday-aq xaliq turmisinin’ ha’r qiyli ta’repinan alip shig’armalar do’retiwdi ba’rhama ko’zde tutqani aniq.
Joqarida ko’rsetilgenindey, O’tesh turmistan alip jazg’ani menen, bir Qatar qosiqlari bizge shekem kelip jetpegen. Bug’an sebep, bir ta’repten revolyuciyag’a shekemgi qaraqalpaqlardin’ o’z ana tilinde baspa so’zinin’ bolmawinan ha’m xaliq massasinin’ tegis sawatsiz boliwinan (az sandag’I adamlardin’ arab alfaviti tiykarinda sawati bolg’anin esaplamag’anda) bolsa, ekinshi ta’repten, u’stem toparlar progressivlik ideyadag’I shig’armalardin’ xaliq massasina tarqaliwina tosqinliq jasag’an.
,,Ko’rdim” (1873)
Orazaqti gu’rrin’ aytti
Zulmattin jolin molaytti,
A’mir Xiywa da’wlet qaytti,
Ba’rin ko’zim menen ko’rdim,- dep ruslardin’ Xiywa xanlig’in bag’indirip alg’anin jazadi.
O’tesh shayirdin’ do’retiwshiliginin’ janri boyinsha bo’lip qarag’animizda lirikaliq ha’m epikaliq dep bo’lsek boladi. Epikaliq shig’armalarinin’ qatarina tek ,,Hayran etti’’ peomasin, al qalg’an barliq shig’armasin lirikaliq qpsiqlar qatarina jatqaramiz.
O’tesh do’retpelerine tariyxiy waqiyalardi so’z etetug’in shig’armalar belgili orindi iyeleydi. Bunday shig’armalarinin’ qatarina ,,O’tti du’nyadan’’, ,,Ko’rdim’’ , ,,Berdaq baqsig’a juwap’’ siyaqli ko’lemli qosiqlarin jatqaramiz. Bul shig’armalarda o’tkendegi ha’m O’tesh jasag’an da’wirdegi qaraqalpaq xalqinin’ tariyxi, ja’miyetlik turmisi aayqin su’wretlengen.Shayirdin’ doretiwshiliginde satira da ken’ ushirasadi. Onin’ ,,Shermende’’, ,,Nuratdin’’, ,,Qa’dir molla’’, ,,Yan’lidi’’, ,,Shoshqa’’, ,,Izimbet’’, ,,Ne qildin’’’ siyaqli qosiqlari satira tu’rinde bolsa, al qalg’an shig’armlarinda da satira elemntleri ashiq sezilip turadi. U’stem klass wa’killerin a’shkaralawda shayirdin’ usi satiraliq shig’armalarinin’ a’hmiyeti aytarliw bahali.
Do’retpelerinin’ ko’rkemlilik o’zgesheligi

Download 0,51 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish