Jobasi: Kirisiw

Ani’q ha’m ani’q yemes atli’qlar. Qaraqalpaq tilinde Hind, Evropa tillerindegidey predmettin’ ani’q yamasa ani’q yemesligin bildiretug’i’n arnawli’ artikller joq. Biraq sog’an qaramastan geyde predmettin’ so’ylewshi menen ti’n’lawshi’g’a ani’q yamasa ani’q yemesligin ha’r qi’yli’ usi’llar menen an’lati’li’wi’ mu’mkin. Ani’q atli’qlar predmettin’ so’ylewshi menen ti’n’lawshi’g’a aldi’ buri’n ani’q (belgili) yekenin bildiredi. Ani’q atli’qlar ko’binshe tarti’mlani’p qollani’ladi’ ha’m bul waqi’tta wolardi’n’ qaysi’ betke tiyisliligi ani’q boladi’. Mi’sali’: Bizlerdin’ ji’lli’ kiyimimiz, zapas azi’q-awqati’mi’z, qural jarag’i’mi’zda bar yedi.

A’jiniyazdin’ “Ellerim bardi” qosig’i:

Sorasan’ elimdi Qojban bizlerden,

Qalpag’i qazanday ellerim bardi.

Qa’te shiqsa keshirin’ler so’zlerden,

Qitay, Qon’irat atli ellerim bardi.

Jaylawim – U’rgenish, arqasi ten’iz,

Jawirini qaqpaqtay, mallari semiz.

Ruxsatsiz bir-birine salmas iz,

Birlikli Qon’irat ellerim bardi.

Joqarida keltirilgen qosiqda Qojban, U’rgenish, Qitay, Qon’irat , ellerim, qalpag’i, qazanday, ten’iz so’zleri ani’q (belgili) yekenin bildirip, ani’q atli’qqa misal boladi’.

A’jiniyazdin’ “Bardur” qosig’i:

Yigitleri bardur Rustem sipatli,

Go’rug’lidek areb atli, haybatli.

Dawletyardek shija’a’tli, g’ayratli,

Keskir qilish, qamar tonlari bardur.

Yigit gezer dawan qish bile yaza,

A’reb atlar minip, elinde bazi.

Izinde qulaqli, shashaqli tazi,

Sag’risinda zerbap ju’nleri bardur.

Bul qosig’inda Rustem, Go’rug’lidek, Dawletyardek, yigitleri, tonlari, qish, ju’nleri, tazi sozleri ani’q atli’qlar yesaplanadi’.

“Yoqti’” degen qosi’g’i’nda jazadi’:

So’zle ha, bu’lbil zibani’m,

Yeki kelu’r zaman yoqti’, qa’dirin tu’sinip

Keter bir ku’n shiyrin jani’m,

Bu sa’zimde gu’man yoqti’.

...Ko’n’limda’ g’am, da’rdi a’la’m,

So’zla’sa’m shi’qar da’mba’da’m,

Ma’n’a so’zdin’ bashqa iga’m,

Heshna’ma’rsa’ bera’n yoqti’.

Bul qosig’inda bolsa, bu’lbil,ko’n’limda’, so’zdin’ so’zleri ani’q atli’q boli’p kelgen.

Shayirdin’ “Eldi ko’rer ku’n barma eken?” qosig’i:

Arzu aylar ko’n’limiz o’z yurtimizg’a barg’ali,

Yaru-doslar ha’m qa’dirdan bila’n birge ju’rgeli,

Ra’him ayla, patshahim, elge jetker sen meni,

Ya ilahim, elimdi ko’rer ku’nla’r barma eken?

Joqarida keltirilgen qosiqda arzu, yurtimizg’a, yaru-doslar, patshahim so’zleri ani’q atli’qqa misal boladi’.