Хавфсизлик коэффициенти деб йўлнинг аниқ бир қисмидаги ҳаракат тезлигининг шу қисмга кириб келишдаги энг юқори тезликка нисбатига айтилади
Хавфсизлик коэффициенти ёрдамида йўлнинг хавфли бўлагини аниқлаш учун хавфсизлик коэффициенти графиги қурилади. Бунинг учун текширилаётган йўлдаги ҳаракат тезлигининг чизиқли ўзгариши чизилади. Уни якка ҳолда ҳаракатланаётган енгил автомобилнинг назарий тезлигини ҳисоблаш ёки махсус жиҳозланган лаборатория автомобилини йўлдан тажрибавий ўтказиш орқали аниқланади. тезлик тўғрисидаги олинган маълумотлар асосида текширилаётган йўлнинг хавфсизлик коэффициенти қийматининг ўзгариш графиги қурилади.
Янги йўл лойиҳа қилинаётганда хавфсизлик коэффициенти қиймати 0,8 дан кичик бўлиши мумкин эмас. таъмирлаш ёки қайта таъмирлаш лойиҳаларида йўл бўлакларидаги кузатиладиган тезликка боғлиқ равишда хавфсизлик коэффициентларининг қийматидан кам бўлмаслиги керак.
хавфсизлик коэффициентлари
0,4
0,4-0,6
0,6-0,8
0,8
йўл бўлагининг хавфлилик даражаси
жуда хавфли
хавфли
кам хавфли
амалда хавфсиз
Якуний ҳалокатлилик коэффициентини аниқлаш учун махсус чизиқли график қурилади.
қурилган якуний ҳалокатлилик коэффициенти графиги асосида қуйидаги тавсиялар қабул қилинади.
1.Янги автомобил йўли лойиҳаланганда ва таъмирланган йўл лойиҳасида жойлардаги якуний ҳалокатлилик коэффициенти қиймати 15-20 дан ошмаслиги керак.
2.Баланд-пастлик ер-рельеф шароитида таъмирлаш лойиҳаларида ҳалокатлилик коэффициенти қиймати 25-40 дан ошган йўл қисмлари қайта қурилади.
3. Ҳалокатлилик коэффициенти 10-20 дан ошган йўл қисмларига ҳаракат қисмини иккига ажратувчи ва қарама-қарши ҳаракат тасмасига қувиб ўтиш пайтида транспорт ўтишини таъқиқловчи горизонтал йўл белги чизиғи чизилади.
4. Ҳаракат шароитини капитал маблағни кўп сарфламасдан яхшилашнинг иложи бўлмаса, ҳалокатлилик коэффициенти 20-40 дан ошган йўл қисмларига қувиб ўтишни таъқиқловчи ва тезликни чегараловчи йўл белгилари қўйилади.
5. Тоғли йўлларда ҳаракат хавфсизлигини кўзда тутган ҳолда якуний ҳалокатлилик коэффициенти 35 дан кам ва 350 дан кўп бўлган йўл қисмлари қолдирилиши мумкин. Лекин якуний ҳалокатлилик коэффициенти қиймати 350 дан юқори бўлган жойларда ҳаракат тезлиги ва йўлнинг ўтказиш қобилияти анча паст бўлишини ҳисобга олиш керак.
6. Тоғли йўлларнинг якуний ҳалокатлилик коэффициенти 50 дан ошган қисмларида хавфли жойга яқинлашишда автомобилни силкинтирадиган тасма қуришни кўзда тутиш лозим.
7. Суғориладиган ер майдонидан ўтадиган йўлларнинг якуний ҳалокатлилик коэффициенти қиймати 100 дан ошиқ бўлган қисмларда II, III даражага доир икки тасмали автомобил йўлига қўшимча тасма қуриш зарурдир. Бунда автомобил-трактор аралаш оқимининг ҳаракат миқдори автомобиллар учун 25006000 авт/суткадан ва трактор учун 150200 трактор/суткадан кам бўлмаслиги керак.
Шаҳарларни айланиб ўтиш йўллари қурилишини асослаб беришда, автомобил йўлларининг давоми бўлган кўчаларда (одатда бу магистрал кўчалардир) ҳаракатланиш хавфсизлиги баҳоланади. Шаҳар ҳудудида йўл шароитини ҳаракатланиш хавфсизлиги бўйича таҳлил қилиш ҳалокатлилик коэффициенти билан тавсифланади. Бу ҳалокатлилик коэффициенти кўчанинг мавжуд режа ва бўйлама кесим элементларидан иборат бўлагида ҳар 1 млн. авт/км. га тўғри келадиган ЙТҲ сонининг эталон йўл бўлагида, яъни тўғри ва горизонтал магистрал кўчанинг ҳар бир йўналишида 2 та ҳаракатланиш тасмаси бўлган, қатнов қисми кенглиги 15,5 м, заҳира минтақаси 3,5-15,0 м узунликдаги ғадир-будур қопламага эга ва ёритилганлиги 8 люкс бўлган бўлагидаги йўл-транспорт ҳодисаларига нисбати билан ифодаланади.
Кўчани қайта таъмирлаш ва янги лойиҳаларида жамланма ҳалокатлилик коэффициенти 25 дан катта бўлакларини қайтадан лойиҳалаштириш тавсия этилади. Жамланма ҳалокатлилик коэффициенти 65 дан ошганда шаҳарни айланиб ўтиш ёки кўча тармоғи бўлакларини қайтадан қуриш тавсия этилади.
Ҳалокатлилик коэффициенти 25-65 оралиғида бўлган жойларда қатнов қисмига йўл чизиқларини чизиш, светофор билан бошқариш, пиёдалар ўтиш жойи ер остида қурилиши тавсия этилади.
Автомобил йўлининг фаол хавфсизлиги деганда йўлнинг йўл-транспорт ҳодисаларини вужудга келтирмаслик ёки унинг бўлиш эҳтимолини камайтириш хусусияти тушунилади. Бу хусусият жамловчи ҳалокатлилик коэффициенти орқали тавсифланади ва йўлнинг конструктив элементлари ҳамда улардан фойдаланиш сифатининг (қатнов қисмининг, йўл ёқасининг, ҳаракат тасмасининг, ажратувчи тасмалар энининг, йўл тўшамасининг мустаҳкамлиги, қопламанинг равонлиги, ғадир-будирлиги ва бошқа кўрсаткичлар) яхшиланиши орқали таъминланади.
Фаол хавфсизликни таъминлаш учун йўл элементларининг геометрик ўлчамларини, транспортдан фойдаланиш кўрсаткичларини рельеф ва об-ҳаво хусусиятларидан келиб чиқиб ШМҚ 2.05.02-07 бўйича лойиҳалаш, ҚМҚ 3.06.03-96 талабларига мувофиқ қуриш ва таъмирлаш ишларини олиб бориш ҳамда давлат меъёрларига мос равишда ҳаракат хавфсизлигини таъминлаш юзасидан жиҳозланиши лозим.
