|
Ijtimoiy jihatdan yo`naltirilgan bozor iqtisodiyotini qurish - mustaqil O`zbekiston ichki siyosatining negizi. O`zbekistonning chinakam manfatlar o`ziga xos sharoiti va imkoniyatlari pisand qilmadi. Natijada xalq xo`jaligining nuqsonli, bir tomonlama xom ashyo tuzilmasi shakllandi. Respublika ayrim xom ashyo turlarini, yoqilg`i, asbob uskunalar va texnologiyanigina emas, balki hayotiy muhim oziq ovqat mahsulotlarini, xalq iste'moli mollarini chetdan keltirishiga majburdir. Mavjud korxonalarning texnikaviy darajasi, chiqariladigan mahsulot sifatida ishlab chiqarishni zamonaviy tashkil etish talablariga, jahon raqobatinang qattiq talablariga mos kelmayotir. Amalda barcha sohalarda texnologiya asbob uskunalari jismonan ishdan chiqqan, ma'naviy eskirgan va yangilashni talab qildi. Respublikaning tabiiy resurslariga va ekologik muhitiga juda katta va ko`p jihatdan o`rnini to`ldirib bo`lmaydigan darajada zarar etkazildi. Bu hol, o`z navbatida, aholi turmush darajasining pasayishiga olib keldi. Yoppasiga pulning qadrsizlanishi, turmushning qimatlashuvi, bir vaqtlar yagona bo`lgan moliya, pul kredit tizimining barbod bo`lishi, tarkib topgan xo`jalik aloqalarining buzilishi O 'zbekistonni og`ir ahvolga solib qo`ydi.
Ayni bir vaqtda ikki murakkab masalani hal etish bir tomondan, bozor iqtisodiyoti ga o`tishda chuqur islohotlar o`tkazish, ikkinchi tomondan, iqtisodiyotni barqarorlashtirish, xalq farovonligining keskin pasayib ketishiga yo`l qo`ymaslik kerak.
O`zbekiston o`tgan - yillarning og`ir asoratini bartaraf etish, inqirozidan chiqib olish, o`zining iqtisodiy mustaqilligiga erishish, rivojlangan mamlakatlar qatoriga kiria imkonini beradigan etarli imkoniyatlarga egadir. Faqat uyushgan bozorgina bugungi kunda xalqning ijodiy va mehnat imkoniyatlarini ochib bera ola di, boqimandalikka xotima beradi, tashabbuskorlik va ishbilarmonlikni rivojlantira oladi, rag`batlantirishni va yo`qotilgan xo`jayinlik tuyg`usini qayta tiklaydi. Bozor iqtisodiyotining faqat ijobiy tomoninigina emas, balki uning salbiy tomonini ham ko`ra bilish kerak. Bozorga, ayniqsa, uning shaqillanish bosqichida o`zoq va chuqur iqtisodiy inqirozlar, ishsizlikning o`sishi, pulning qadrsizlanishi, ko`pgina korxonalarning sinishi va ishbilarmonlarning xonavayron bo`lishi, aholining moddiy ta'minot jihatidan keskin tabqalashuvi, huquqqa zid xatti harakatlar va jinoyatlarning o`sishi xosdir. Bozorning bu illatlarini bilish, ularga tayyor turish, ularni bartaraf etish yuzasidan to 'g`ri yechimlar topa bilish kerak.
Real tarkib topgan iqtisodiy vaziyat, ko`pchilik oilalarning turmush darajasi pastligi tufayli respublikada bozorga o`tishning shok terapiyasi yo`l nomaqbo`ldir. Bozor iqtisodiyoti sari buyuk sakrashlar inqilobiy qayta o`zgarishlar yo`li bilan emas balki sobitqadamlik va izchilik bilan bosqichma - bosqich harakat qilish kerak.
Bozor mexanizmlarini joriy etishdan oldin insonlarni ijtimoiy himoya qilish tadbirlari amalga oshirilmog`i lozim. Davlat o`z aholisin himoya qila olgan taqdirdagina insonparvar hisoblanadi. Davlat kishilarga ayniqsa, yordamga muhtoj bo`lganlarga, ijtimoiy nochor qatlamlarga, etimlarga, bolalar, o`quvchilar, nafaqaxo`rlar va nogironlar, yolg`iz onalar, ko`p bolali va kam taminlangan oilalarga o`z vaqtida yordam ko`rsatish kerak.
Ichki iqtisodiy strategiya har qanday siyosiy mafko`ra ta'siridan butunlay holi bo`lishi kerak. O`tgan - yillar iqtisodiyoti o`ta siyosiylashtirib yuborilgan edi. Iqtisodiyot faqat unga xos bo`lgan ichki qonuniyatlar asosida rivojlanmog`i darkor.
Ichki siyosatning yetakchi printsiplaridan biri har bir kishining, korxonalar, tarmoqlar, mintaqalar va umuman davlatning manfaatlarini monand ravishda uyg`unlashtirishni ta'minlashdan iboratdir.
Bozorga o`tilgan sari iqtisodiyotni boshqarish va tartibiga solishda davlatning roli jiddiy o`zgaradi. Davlat, uning hokimiyat boshqaruv tuzilmalari to`g`ridan to`g`ri xo`jalik faoliyatiga aralashishdan chetdan bo`lishi kerak. Bozor iqtisodiyotining o`zini o`zi tartibga soluvchi mexanizmlari tobora katta rol o`ynaydi. Davlatda faqat iqtisodiy dastur va raqbatlantirish vazifalari qoldi. Iqtisodiy va ijtimoiy jarayonlarni davlat yo`li bilan tartibgi solish qammaga ma'lum dasturlar moliya, kredit, soliq, valyuta siyosati, narxlarni nazorat qilish qamda bilvosita ta'sir ko`rsatishning boshqa choralari yordamida amalga oshiriladi. Xuddi shu yo`l bilan haqiqiy bozor munosabatlariga o`tish va u uchun zarur sharoitlar yaratish mumkin.
Respublikaning barcha fu qarolar va yuridik shaxslarga tashabbus ko`rsatish va ishbilarmonlikni rivojlantirish uchun xo`jalik faoliyatining qonun tomonidan man etilmagan barcha turlarini amalga oshirish uchun teng imkoniyatlar yaratish. Davlat mulkini davlat tasarrufidan chiqarish va xususiylashtirish ko`p ukladli bozor iqtisodiyotini shakllantirishda muhim o`rin tutish kerak.
Iqtisodiyotni barqarorlashtirish bu bozorni shakllantirish yo`lidagi zaruriy va muqarrar bosqichdir. Uni ta'minlash uchun quyidagilar zarurdir. O`zbekistonni yangilash va rivojlantirishning o`z yo`li to`rtta asosiy negizga asoslanadi. Bu negizlar:
- umuminsoniy qadriyatlarga sodiqlik;
-xalqimizning ma'naviy merosini musta hkamlash va rivojlantirish;
- insonning o`z imkoniyatlarini erkin namoyon qilish;
- vatanparvarlik.
Mustaqilik O`zbekistonning kuch qudrati manbai xalqimizning umuminsoniy qadriyatlarga sodiqligidir. Xalqimizning adolat, tenglik, ahil qo`shnichilik va insonparvarlikning nozik kurtaklarini asrlar osha avaylab asrab kelmoqda.
Do'stlaringiz bilan baham: |
