Жиззах давлат педагогика институти ректори проф

TOPONIMLARINING 

AYRIM 

GRAMMATIK 

XUSUSIYATLARI 

…………………………………………………………… 

3.2. VILOYATDAGI QADIMGI TURKIY GEOGRAFIK TERMINLAR .………….  

 

XULOSA ……………………………………………………………………….  

 

TOPONIMIK IBORALAR ShARHI .......................................................... 

 

FOYDALANILGAN ADABIY

ОTLAR …………………………………….  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

---

 

3 

K I R I Sh  

 

Mavzu  dolzarbligi.  Yer  yuzida  millionlab  geografik  nomlar  -  toponimlar 

mavjud. Yer yuzidagi har bir geografik obekt, hodisa va voqyeaning o’z nomi bor. 

Har bir dengiz, har bir daryo, har bir tog’u - cho’qqi, har bir shahar, qishloq, har bir 

daha,  har  bir  mahalla,  ko’cha  o’z  nomiga  ega.  Geografik  nomlarga  shunday 

o’rganib  ketganmizki,  hatto,  ularning  mavjudligini  ham  unutib  qo’yamiz.  Faraz 

qilaylik, bir zum geografik nomlar yuqolib qoldi deb: kim qayerga borishini ham, 

qayerdan  kelayotganini  ham,  shuningdek  qayerda  yashashini  ham  bilmay  qoladi. 

Geografik nomlar hayotiy zarurat bo’lib qolgan. 

Geografik nomlar asosan ikki xil bo’ladi: ayrim geografik obektni bildiruvchi 

atoqli  ot,  nom  va  geografik  obekt  hamda  voqyea,  hodisalarning,  umumiy  nomini 

bildiruvchi  turdosh  otlar.  Atoqli  geografik  nomlar  toponimlar  deyiladi.  Yunoncha 

topos  -  «joy»  va  onima  -  «ism,  nom»  so’zlaridan  tashkil  topgan.  Toponimlarga, 

ularning kelib chiqishi, yani etemologiyasi ma’nosi, o’zgarishi, talaffuz qilinishiga 

kishilar juda qadim zamonlardan qiziqib kelishgan. Har bir geografik nom orqasida 

qanchadan - qancha voqyea va hodisalar, tabiiy hodisalar, tabiiy xususiyatlar, xalq, 

qabila,  urug’,  ayrim  kishilar  faoliyati  haqidagi  tarixiy  ma’lumotlar  yashirinib 

yotadi.  Toshkent,  Samarqand,  Buxoro,  Termiz,  Tyanshan,  Pomir,  Amudaryo, 

Qizilqum  nomlarida  qancha  voqyea,  hodisalar,  tarix  yashirinib  yotibdi.  Nega  ular 

shunday nomlar bilan ataladi?