Jismoniy tarbiya va sport tarixi

XALQARO SPORT VA OLIMPIYA XARAKATI 
 
Sportning  taraqqiy  etishi  va  xalqaro  sport  tashkilotlarining  tuzilishi. 
Xalqaro sport  federatsiyalari Xalqaro sport va olimpiya  harakatining  vujudga 
kelishi. Xalqaro Olimpiya Qo‘mitasi. Olimpiya o‘yinlari. Hozirgi davrda sport 
va  olimpiya  xarakati.  Xalqaro  sport  va  olimpiya  harakatining  rivojlanishi  va 
muammolari. Olimpiya o‘yinlarining xususiyatlari. 
 
Xalqaro  sport  va  olimpiya  harakatining  vujudga  kelishi  XIX  asrning 
oxiriga  to'g'ri  keladi.  Xalqaro  sport  va  olimpiya  harakatining  vujudga  kelish 
sabablari  ko'pgina  rasmiy  manbalarda  izohlangan.  Ularni  quyidagicha 
sharhlash mumkin. 
Xalqaro  sport  aloqalarining  vujudga  kelish  sabablaridan  biri,  jahondagi 
mamlakatlarda ijtimoiy-iqtisodiy va madaniy jarayonlarning rivojlanishidadir. 
XIX asrning oxirlarida Germaniya, Angliya, Fransiya, AQSH, Rossiya, Italiya 
kabi  taraqqiy  etgan  davlatlar  iqtisodiy  va  madaniy  jihatdan  ancha  yuqori 
darajaga  ko'tarildi.  Bu  davrda  ishlab  chiqarish,  fan,  ta'lim  tez  rivojlandi.  Bu 
jarayonlar  ishlab  chiqarish,  xalqaro  uyushmalar,  trestlar,  sindikatlarni  va  bir 
qator  boshqa  yangi  tarmoqlarni  tashkil  etish  bilan  birgalikda  davom  etdi. 
Yevropa  mamlakatlari  va  Amerikada  ilmiy-texnik  taraqqiyot  jarayonining 
mahsuli  sifatida  aloqa  va  kommunikatsiya  vositalari  yuzaga  keldi. 
Chegaralangan  kichik  doiradagi  milliy  jarayonlar  jamoat  taraqqiyotiga  putur 
yetkaza  boshladi.  Bunday  sharoitda  turli  sohalar  bo'yicha  xalqaro 
munosabatlarni  kuchaytirish,  ya'ni  iqtisodiy,  ilmiy,  madaniy  va  sportdagi 
aloqalarni bog'lash qonuniyat darajasiga yetdi. 
Bunday holat mamlakatlararo aloqalar va sportni rivojlantirishga qulaylik 
yaratdi.  Jamoat  harakatlari  yoshlar  orasida  jismoniy  tarbiyani  rivojlantirish 
bo'yicha ommaviy harakatining yuzaga kelishi ham bunga katta sabab bo'ldi.  
XIX  asrning  so'nggi  choragi 
jamoat  arboblari,  tibbiyotchilar, 
pedagoglarning  yoshlarga  ta'lim  berish,  jismoniy  jihatdan  rivojlantirishga 
qaratilgan  umumiy  harakatlari,  faoliyatlari  ancha  kengaygan  davr  edi.  Bu 
jarayonlarda  jismoniy  tarbiya  va  sportning  yangi  shakllari,  usullarini  izlash 
boshlandi.  Ba'zi  mutafakkirlar  milliy  jismoniy  tarbiya  va  sport  bilan 
chegaralanib qolmasdan, balki xalqaro sport aloqalarini o'rgatishni tavsiya etib 
maydonga  chiqdilar.  Bu  yo'lda  Fransiya,  Yunoniston,  Angliya,  Germaniya, 
Rossiya,  AQSH,  Shvetsiya  va  boshqa  mamlakatlarning  jamoatchiligi  o'z 
faoliyatlari  bilan  alohida  ajralib  turar  edi.  Yoshlarni  jismoniy  tarbiyalash 
maqsadida  olimpiya  o'yinlaridan  foydalanish  kabi  fikrlar  ham  bildiriladi.  Bu 
to'g'rida  chex  pedagogi  Ya.A.Komenskiy,  nemis  gimnastika  maktabining 
asoschilari  I.X.Guts-muts  va  G.Fit,  rus  jismoniy  ta'limi  tizimining  asoschisi 
P.F.Lesgaft va boshqalar bir necha bor ta'kidlashgan.  
Ular  qadimgi  yunon  olimpiya  o'yinlari  kabi  musobaqalarni  tashkil  etish 
yoshlarni jismoniy va ma'naviy jihatdan tarbiyalash yo'lida ko'p xizmat qilishi 
mumkinligini e'tirof etganlar. 

---