Jismoniy tarbiya va sport nazariyasi

 
 
  
 
 
 
 
Har  bir  harakat  faoliyatiga  jismoniy  tarbiya  jarayonida,  maxsus  mashg`ulotlarda  bilim  berish  uchun  o`qtuvchi 
turli o`rgatish usullarini, yo`llarini bilishi kerak, o`quvchilar esa harakatlarga o`rganish usullarga ega bo`lishlar lozim. 
Qanday  qilib  o`quvchilarga  nazariy  va  amaliy  bilim  berish,  ko`nikma  va  malaka  hosil  qilish,  ya’ni  turli 
harakatlarga  o`rgatish  o`qituvchining  en  muhim  vazifalaridan  biridir.  Buning  uchun  o`qituvchi  har  xil  metodlardan 
foydalanadi. 
Metod  –  yunoncha  atama  bo`lib  “yo`l”  degan  ma’noni  anglatadi,  ya’ni  maqsadga  erishish  yo`lini  bildiradi. 
Turlicha jismoniy metodlari mavjud:     
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Jismoniy tarbiyaning metodlari 
 
So’z metodi 
Jismoniy  tarbiya  jarayonida 
o’qtuvchi-ning 
asosiy 
faoliyati  so’z  bilan  amalga 
oshiriladi:  so’z  yorda-mida 
ilimlar  berila-di,  tushunishni 
faol-lashtiradi  va  chuqur-
lashtiradi,  vazifalar  beriladi, 
ularning  bajarilishi  boshqa-
riladi,  natijalar  tahlil  qilinadi 
va 
baholanadi, 
bolalarni 
intizomi boshqarila-di.  
So’z 
shug’ulanuvchilarfaoliyatini 
tushunishda,  baholashda  va 
o’zicha  boshqarishda  kerakli 
vazifalarni hal etadi. 
 
Ko’rgazmalilikni ta’minlash 
metodi 
Jismoniy  tarbiya  jarayonida 
ko’rgazmalilik  metodi  keng 
qo’llaniladi,  ya’ni  hamma 
sezgi  organlariga  ta’sir  etib 
bor  narsalar  bilan  aloqa 
o’rnatiladi.  Bunda  ko’rish, 
harakat 
va 
boshqa 
sezgilardan 
keng 
foydalaniladi. 
Keng 
ma’nodagi  ko’rgazmalilikni 
amalga 
oshirishda 
mashqlarning tavsifi, bajarish 
sharoitlarga 
asoslangan 
metodlar 
majmuisidan 
foydalanib 
bu 
metodlar 
quyidagi 
guruhlarga 
bo’linadilar  ular  bevosita  va 
bavosita namoyish qilishi.  
 
O’yin metodi 
 
-  eng    samarador  metodlardan 
bo’lib  darsni  qiziqarli  o’tishga 
imkoniyat  yaratadi.  Bu  metod 
uchun 
quyidagi 
belgilar 
harakterlidir:  
1.  Faoliyatni  obrazli  yoki  shartli 
“syujet”  asosda  tashkil  etish  va 
unga rahbarlik qilish. 
2.  maqsadga  erishish  xilma-
hilligi  va  faoliyatning  kompleks 
harakterdagi  bo’lishi  (masalan 
yugirish, sakrash, irg’itish). 
3. 
Shug’ullanuvchilarning 
bemalol 
mustaqio 
harakat 
qilishi,  ularni  tashabbus  va 
chaqqonlik 
ko’rsatishlarga, 
topqir  bo’lishlariga, 
harakat 
faoliyatlarining  yuksak  talablar 
qo’yish. 
4. 
Shug’ullanuvchilarning 
harakatlari 
bir 
– 
biriga 
bog’liqligi, yorqin emotsionallik. 
5. 
Jismoniy 
yuklanishning 
cheklangan imkoniyati.     
 
Musobaqaviy metod 
 
Musobaqa metodi bir muncha 
ravshan 
harakterlovchi 
hususiyat  bo’lib  birinchilik 
yoki  yuqori  natijaga  erishish 
uchun  bellashuvda  kuchlarni 
sinashdir. 
Musobaqa 
jarayonida, 
shuningdek, 
ularni  tashkil  qilish  va 
o’tkazish 
sharoitlarida 
rahbarlik 
qilish 
faktori 
muhim 
fiziologik 
va  
emotsional  kayfiyat  yaratadi, 
bu  hol  jismoniy  mashqning 
ta’sirini 
oshiradi 
va 
organizmning    funktsional 
imkoniyatlarini 
maksimal 
ishga solishga yordam beradi.  
 

---

 
 
 
87 
 
 
 

---