Jismoniy tarbiya

„ B o ‘g ‘inlar  gim nastikasi“  bosqichining  vazifasi  b o ‘g ‘inlarda 
faol  va  passiv  h arak atch an lik n ing   um um iy  darajasini  rivoj- 
la n tiris h g in a   e m a s ,  b o ‘g ‘in la r n in g   o 'z in i  m u s ta h k a m la s h , 
m u s k u l- tu g u n   a p p a r a tla r in i  m a sh q la r,  so/.lash  e g ilu v ch an  
qilishdan  iborat.  Bu  bosqichda  h am m a  b o ‘g ‘inlarni  „ishlab 
chiqish  “  amalga  oshiriladi.
B o ‘g ‘inlarda  harakatchanlikni  rivojlantirishning  maxsus 
bosqichi,  m a ’lu m   h arak atlard a  maksimal  am plitudani  rivoj­
lantirish,  sport  texnikasini  tezroq  o'zlashtirib  olishga  yordam 
berish,  shu  asosda  natijani  yaxshi lash  vazilasini  hal  etishdir.
B o ‘g ‘in lar  h ara k a tc h a n lig in i  erishilgan  d arajad a  ushlab 
turish  b o sq ichi,  h a r  k u n   c h o ‘zilish  m ashqlarini  bajarishni 
k o ‘zda  tutmaydi.  Agar  m ashg'ulotlardan  b o 'g 'in   va  muskul 
tu g u n la rin in g   c h o ‘zilish  m ash q i  olib  tash lan sa,  bu  h o ld a 
b o ‘g ‘inlar  harakatchanligi  yomonlashadi.
67

---

Bo'g'inlar  harakatchanligini  rivojlantirishning  passiv  m a n ­
bayi  sifatida  c h o ‘zilish  m a s h q la r id a n   fo y d alan ilad i.  U lar 
s h u n d a y   b o ‘lishi  kerakki,  oxirgi  a m p litu d a   bilan  bajarish 
m um kin  b o ‘lsin.  Bu  vaqtda  sh u g‘ullanuvchilarga  maqsadga 
muvofiq  topshiriq  zarur:  ,,Pastroq“ ,  „N ishonga  ot!“ ,  „Baland- 
roq“  va  hokazolar.
Qaysidir  bir  h arakatda  faol  harakatchanlikning  ortishiga 
erishishning  ikki  y o ‘li  bor:  a)  passiv  harakatchanlikni  oshirish 
hisobiga;  b)  harakatda  qatnashayotgan  muskulning  maksimal 
kuchini  oshirish  hisobiga.
B o ‘g ‘inlarda  katta  h arakatch an likk a  erishish  u c h u n   har 
kuni  mashq  bajarish  zarur.  Ikki  marotaba  erta  bilan  va  kech- 
qurun  mashq  qilish  yana  ham   yaxshi  samara  beradi.  C h o ‘zilish 
mashqlarini  ertalabki  badantarbiyaga  kiritish  maqsadga  muvo- 
fiqdir.  Egiluvchanlik  mashqlari  orasidagi  2—3  haftali  tanaffus 
h a m   e g ilu v c h a n lik n in g   rivojlanish  d arajasig a  salbiy  t a ’sir 
k o ‘rsatadi.
T a n a   h a r o r a tin in g   o rtish i,  m u s k u lla rn in g   va  ayniqsa, 
,,ish la sh i“  z a ru r  b o ‘lgan  h a ra k a tn i  m a k sim al  a m p litu d a d a  
bajarishi  u c h u n   k a tta   a h a m iy a tg a   ega:  ta x m in iy   b a d a n n i 
,,qizdirishda“  ularning  c h o ‘zilishi  ortadi.
C h o ‘zilish  mashqlarini  bajarishda  aniq  maqsadni  q o ‘yish 
zarur:  m a ’lum  nuqtaga  yoki  belgiga  aniq  yetish.
C h o ‘zilish  m a shq larini  m a ’lum  k e tm a -k e tlik   m a sh g ‘u- 
lotlarda  bajarish  kerak,  yuqori  b o ‘g ‘in  qismlariga,  tanaga  va 
past  b o ‘g ‘in  qismlariga,  seriyalar  orasida —  b o ‘shashishlikka 
h am   mashq  berish  zarur.