Jismoniy tarbiya nazariyasi va usuliyati

13.3. O‘quvchilar jismoniy tarbiyasining o‘quv ishlari shakli 
 
O‘quv ishlari –  o‘quvchi jismoniy tarbiyasini tashkillash-ning asosiy shakli bo‘lib, maktab jismoniy tarbiya 
tarzida  uyushtiriladi.  Dars – jismoniy tarbiya mashulotlarining tizimli shakli bo‘lib, bir xil yoshdagi, bir xil 
kontigentdagi bolalarga belgilangan vaqt ichida dastur mavzularini o‘qitish jarayoni tushuniladi. 
Maktab darsi jismoniy mashqlar bilan shuullanish mashulotlarning aloxida shakli bo‘lib u umumtaolim maktab-
lari, akademik, kasb-xunar litseylari, Oliy o‘quv yurtlari, kolledj, gimnaziya va boshqa o‘quv muassasalardagi 
mashulot-lardan o‘zining maqsadi va vazifalari bilan farqlanadi. 

---

Jismoniy tarbiya jarayoni bir yillik emas. Mazmuni va tashkillanishini turli tumanligi bilan xarakterlanadigan 
mashulotlar, darslar turkumi orqaligina tarbiyaning bu yo‘na-lishida maolum natijalarga erishishni maqsad qilib 
qo‘yish mumkin. Xar bir darsda aloxida vazifalar xal qilinadi. Oldin o‘qitilgan (o‘rgatilgan)ni va keyin o‘qitiladigan 
mavzulari bir biri bilan xarakatning ayrim yoki bo‘laklari bilan albatta bolanishi va tuzilishi bilan farqlanadi xamda 
belgilangan tizim asosida olib boriladi. 
Jismoniy tarbiya darslarining xarakterli tomoni shun-daki, u maxsus tayyorgarlikka ega bo‘lgan mutaxassis 
tomonidan, jismoniy rivojlanganligi va tayyorgarligi taxminan bir-biriga yaqin kontigent bilan bir necha yilga 
mo‘ljallangan dastur asosida xamda maolum tizimga solingan jadval asosida tashkillanadi. Darslar umumiy jismoniy 
tarbiya, kasb-xunar jismoniy tayyorgarligi va sport ixtisosligini yo‘lga qo‘yish maqsadida o‘tkaziladigan 
mashulotlarning tizimli va nisbatan tejamli, samarali shaklidir. 
Jismoniy mashqlar bilan shuullanish mashulotlarning boshqa tipik formalari o‘zining davriyligi, tizimli emas-
ligi, faqat bir marotabaliligi, individualligi bilan dars-lardan tubdan farqlanadi. Ko‘pincha mashulotlarning yuqorida 
qayd qilingan shakllari darsni to‘ldiradi va uni xususiy va umumiy vazifalarini to‘ldirishda qo‘shimcha rol o‘ynaydi. 
Lekin ular axolini fizkulptura bo‘yicha maolum darajadagi talablarni to‘la qondirib mustaqil axamiyat kasb etadi.