Jismoniy tarbiya nazariyasi va usuliyati

 
 
12-BOB. MAKTABGAChA YoShDAGI BOLALAR  
JISMONIY TARBIYaSI 
 

---

Inson xayotning birinchi yetti yilligida bolalar solii-ning asosiga zamin tayyorlanadi, xayotiy zaruriy xarakat 
mala-kalari shakllanadi, takomillashadi, keyinchalik jismoniy rivojlanish uchun lozim bo‘lgan shart-sharoitlar yuzaga 
keladi. 
Rusiy zabon olimlarimiz Shelovanova, Aksariynoy, Sorochek, Uvarov, Bikovlarni tadqiqotlarini natijalari 
shuni ko‘rsatadiki bolaning jismonan chiniqqan, chaqqon, kuchli bo‘lib o‘sishi uchun o‘z vaqtida to‘ri rejalashtirilgan 
jismoniy tarbiya jarayoni muxim rolp o‘ynaydi. Jismoniy tarbiyaning axamiya-tini noto‘ri baxolash bola organizmini 
rivojlantirishni susaytiribgina qolmay, uni aqliy rivojlanishiga xam salbiy taosiri ko‘rsatishini jismoniy tarbiya 
amaliyoti isbotlab berdi. 
Bolaning organizimi tez rivojlana boshlaydi. Lekin organizmning ximoya refleksi sust rivojlangan bo‘ladi, 
nisba-tan kasalga tez chalinadi. Shunga ko‘ra bu yoshdagilar jismoniy tarbiyasining vazifasi  – ularning soligini 
saqlash va mustax-kamlash, chiniqtirish, xar tomonlama jismoniy rivojlan-tirish, gavdani to‘ri tutish, umumiy va 
shaxsiy gigienaga eotibor beradigan qilib voyaga yetkazishdir. 
Eng axamiyatlisi ularda xayot uchun zaruriy eng oddiy xarakat malakalarini –  yurish, yugurish, sakrash, 
uloqtirish, tirmashib chiqish, velosipedda, rolikli chanida, konpkida yurish, yugurish, suzish va samokat va 
velosipedda yurishlarni rivojlantirishdir. Bu xarakatlarni bolalar tez o‘zlashtiradi. Bunga sabab ularning nerv 
sistemasini elastikligini yuqori-ligidir. Oddiy xarakat malakasi keyinchalik kattaroq yoshga o‘zlashtirishga yordam 
beradi. 
Bu yoshdagilarda jismoniy sifatlardan chaqqonlik, tezkorlik. Chidamlilik va egiluvchanlikni rivojlantirishga 
imkoniyatlar katta. 
Levi Gorinevskayani tekshirishiga qaraganda maktabgacha yoshdagi bolalarda jismoniy tarbiyaning to‘ri yo‘lga 
qo‘yishda qiyinroq bo‘lgan umumjismony mashqlar, 1-sinf dasturiga yaqin bo‘lgan, ungatayyorlaydigan mashqlar 
tanlab olinadi.