Jismoniy tarbiya nazariyasi va usuliyati

12-BOB. MAKTABGAChA YoShDAGI BOLALAR JISMONIY TARBIYaSI

Inson xayotning birinchi yetti yilligida bolalar solii-ning asosiga zamin tayyorlanadi, xayotiy zaruriy xarakat mala-kalari shakllanadi, takomillashadi, keyinchalik jismoniy rivojlanish uchun lozim bo‘lgan shart-sharoitlar yuzaga keladi.

Rusiy zabon olimlarimiz Shelovanova, Aksariynoy, Sorochek, Uvarov, Bikovlarni tadqiqotlarini natijalari shuni ko‘rsatadiki bolaning jismonan chiniqqan, chaqqon, kuchli bo‘lib o‘sishi uchun o‘z vaqtida to‘ri rejalashtirilgan jismoniy tarbiya jarayoni muxim rolp o‘ynaydi. Jismoniy tarbiyaning axamiya-tini noto‘ri baxolash bola organizmini rivojlantirishni susaytiribgina qolmay, uni aqliy rivojlanishiga xam salbiy taosiri ko‘rsatishini jismoniy tarbiya amaliyoti isbotlab berdi.

Bolaning organizimi tez rivojlana boshlaydi. Lekin organizmning ximoya refleksi sust rivojlangan bo‘ladi, nisba-tan kasalga tez chalinadi. Shunga ko‘ra bu yoshdagilar jismoniy tarbiyasining vazifasi – ularning soligini saqlash va mustax-kamlash, chiniqtirish, xar tomonlama jismoniy rivojlan-tirish, gavdani to‘ri tutish, umumiy va shaxsiy gigienaga eotibor beradigan qilib voyaga yetkazishdir.

Eng axamiyatlisi ularda xayot uchun zaruriy eng oddiy xarakat malakalarini – yurish, yugurish, sakrash, uloqtirish, tirmashib chiqish, velosipedda, rolikli chanida, konpkida yurish, yugurish, suzish va samokat va velosipedda yurishlarni rivojlantirishdir. Bu xarakatlarni bolalar tez o‘zlashtiradi. Bunga sabab ularning nerv sistemasini elastikligini yuqori-ligidir. Oddiy xarakat malakasi keyinchalik kattaroq yoshga o‘zlashtirishga yordam beradi.

Bu yoshdagilarda jismoniy sifatlardan chaqqonlik, tezkorlik. Chidamlilik va egiluvchanlikni rivojlantirishga imkoniyatlar katta.

Levi Gorinevskayani tekshirishiga qaraganda maktabgacha yoshdagi bolalarda jismoniy tarbiyaning to‘ri yo‘lga qo‘yishda qiyinroq bo‘lgan umumjismony mashqlar, 1-sinf dasturiga yaqin bo‘lgan, ungatayyorlaydigan mashqlar tanlab olinadi.