Jismoniy madaniyat

Muloqot olib borishning darajalari: 

Makrodaraja 

(katta) – konun va qoidalarni saqlagan holda boshqa odamlar bilan 

muloqot olib borishlik. 

Mezodaraja

  (o‘rta,  oraliq)  –  muayyan  mavzuda  gaplashish  (masalan,  askiya, 

xajviya, va boshqa.) 

Makrodaraja

  (kichik)  –  muloqotning  sodda  turlari,  savol-javobli  shakllari, 

mazmunli nigox, qo‘lqisish va x.k. 

Muloqot turlari: 

1)shaxslararo (odam-odam);

 

2)shaxs va guruharo (gurux-gurux, masalan xokkey o‘yini); 

3)ommaviy kommunikatsiyalar (radio, televidenie, nashriyot). 

Shu  ma’noda  muloqot  va  muomala  madaniyatining  tarkibiy  qismi  nutq 

madaniyatidir.  Chunki  nutq  va  unda  ifodalangan    so‘z  ohangi  kishiga  ta’sir  etuvchi 

qudratli  psixologik  (ruhiy)  kuchga  ega,  u  nafaqat  so‘zning  mazmuni,  balki 

so‘zlovchining aytayotgan fikrini ifoda qilish uslubi bilan ham  uning ta’sir darajasi va 

qudrati  yanada  ortishi  mumkin.  Masalan  “Salom”  so‘zining  turli  ohangda 

ifodalanishining 10 dan ziyod shakli, ya’ni ma’nosi bor: 

1.Salom! – “Keling” degan ma’noda.  

2.Salom! – “Xo‘sh, xizmat” degan ma’noda.  

3.Salom! – “YAna keldingmi?” degan ma’noda.  

4.Salo-o-m! – “Juda vaqtida kelding” degan ma’noda. 

5.Salom?! – “Men sizni tanimayapman” degan ma’noda.  

6.Salom!!! – “Gap tamom” degan ma’noda.  

7.Salom! – “Ha, ishing tushdimi!” degan ma’noda.  

---

253 

 

8.Salom! – “Bir pas kutib turing” degan ma’noda. 

9.Salom! – “Vaqtim yo‘q, ketaver!” degan ma’noda.  

10.Salom! – “Mana ishim bitdi, gapir endi” degan ma’noda va hokazolar. 

Shuningdek, “Ha” so‘zini ifodalashning 50 dan ortiq shakli bor bo‘lsa, “yo‘q” 

so‘zini aytishning ham xuddi shunday ohangdagi ma’nosi mavjud, ammo bir, ya’ni bu 

so‘zni yozishning faqat bir uslubi bor”. 

Bu  fikrning  zamirida    muloqot  madaniyatiga  doir  juda  nozik  qochirim 

yashiringan. Zotan, kishilar  muloqotining asosida so‘z-fikr turar ekan, fikrni bayon etish 

ifodasi  har  bir  kishining  saviyasi,  ma’naviy  dunyosi  hamda  madaniyatiga  bog‘liq. 

Falsafa,  pedagogika, psixologiya va boshqa fanlarda keng qo‘llaniladigan miqdor, sifat, 

me’yor  tushunchalari  insoniy  muloqot  madaniyatiuchun  ham  to‘la  muofiq  keladi, 

binobarin , muomalada ham me’yorni bilish zarur.