Jismoniy madaniyat

kooperatsiya, hamkorlik; 

✓

 

shaxsiy manfaatning maksimallashuvi -

individuallik; 

✓

 

vaqtinchalik yutuqlarga nisbatan munosabatning oshirilishi - 

raqobat; 

✓

 

o‘zgalar yutug‘i yoki manfaatining yuqori qo‘yilishi -

altruizm; 

✓

 

o‘zgalar yutug‘ining minimallashtirilishi -

agressiya;

 

✓

 

yutuqlardagi  tafovutlarning kamaytirilishi -

tenglik.

 

 

Ko‘rib turganimizdek, har bir motivning mohiyati o‘ziga xos mazmunga ega. Ular 

har bir sharoitda o‘ziga tarzda namoyon bo‘lsa-da, ularning amaliyotda mavjudligi aniq 

va har birimizning ijtimoiy xulqimiz qanday namoyon bo‘lishini ko‘rsatadi.  

 

Har  bir  motivning  ishlab  chiqarish  sharoitlarida  xodimlar  xulqida  qanday  aks 

etishini o‘rganish fan uchun ham, amaliyot uchun ham katta ahamiyatga ega. 

Har qanday motivlarning orqasida shaxsning ehtiyojlari yotadi. Ya’ni, maqsadli 

hayotda shaxsda avval u yoki bu ehtiyojlar paydo bo’ladi va aynan ularning tabiati va 

zaruratiga bog’liq tarzda xulq motivlari namoyon bo’ladi

(4.1-chizmaga qarang).

 

 

44

Битянова М.Р. Социальная психология: Учебное пособие. 2 - е изд., –СПб.: Питер, 2008. С. 152 

---

225 

 

 

Shunday qilib, motivlar tizimi bevosita shaxsning mehnatga, odamlarga va o’z-

o’ziga  munosabatlaridan  kelib  chiqadi  va  undagi  xarakter  xususiyatlarini  ham 

belgilaydi.  Ularning  har  birimizda  real  shart-sharoitlarda  namoyon  bo’lishini  biror 

mas’uliyatli  ish  oldidan  o’zimizni  tutishimiz  va  muvaffaqiyatlarga  erishishimiz  bilan 

baholasak bo’ladi.  

Jahonpsixologiyafanningnazariy 

mushohadalarigava 

o‘zimizning 

shaxsiy 

ma’lumotlarimizga asoslanib, motivlarni quyidagiturkumlarga ajratishni lozim topdik. 

I.Shaxsning  ijtimoiy  ehtiyojlari  biya  uyg‘unlashgan,  ularning  mohiyati  mezoni 

orqali o‘lchanuvchi motivlar: 

1)dunyoqarashga taalluqli, aloqador bo‘lgan g‘oyai motivlar; 

2)ichki  va  tashqi  siyosatga  nisbatan  munosabatni  aksettiruvchi,  shaxsiy 

pozitsiyani ifodalovchi siyosiy motivlar; 

3)jamiyatning  ahloqiy  me’yorlari,  prinsiplari,  turmush  tarzi,  etnopsixologik 

xususiyatlariga asoslanuvchi ahloqiy motivlar; 

4)borliq go‘zalligiga nisbatak ehtiyojlarda in’ikos etuvchi nafosat (estetik) motivlari.