Ijodiy yondashish
Ijodkorlik yetishmagan yondashish
Boshqa
odamlarning
ijodiy
yondashishini qadrlaydi
Odamlarning ijodi yondashishini qadriga
yetmaydi
Noaniqlikka tayyor turadi
Noaniqlikni yomon ko’radi
Shaxsiy qobiliyatiga ishonadi
Shaxsiy ijodkorligiga ishonmaydi
Ijodga xalaqit beruvchi omillarni
aniqlaydi
Ijodga xalaqit berivchi omillarni o’rganmaydi
Vazifalarini
bajarishda
shijoat
ko’rsatib ishlaydi
Ishni oxiriga yetgazmasdan tashlab qo’yish
odati bo’ladi
An’anaviy yo’ldan voz kechishi
mumkin
An’anaviy yo’ldan borishni afzal ko’radi
Ruhiy zarbani kamaytirishga harakat
qiladi
Ruhiy zarbani giriftor bo’ladi
O’zgarishga ehtiyoj sezadi
O’zgarishga ehtiyoj sezaydi
Imkoniyatdan foydalanadi
Imkoniyatni qo’ldan boy beradi
G’oyaga ijobiy munosabatda bo’lish
qobiliyatiga ega
G’oyaga chinalamiga jiddiy munosabatda
bo’ladi
Yangicha qarorlar qabul qilishni afzal
ko’radi
An’anaviy qarorlar qabul qilishni afzal
ko’radi
Muammolarni tizimli asosda hal etadi Muammolarni tizimli yechadi
Miyani ishlatish usulidan foydalanadi Miyani ishlatish usulidan xabari bo’lmaydi
Ijodiy
guruhga
rahbarlik
qilish
qobiliyatiga ega
Ijodiy guruhga boshqarishda qiyinchiliklarga
duch keladi
Hissiyotni
erkin
ifoda
etishni
rag’batlantiradi
Hissiyotga juda beriluvchan bo’ladi
Xatolar asosida o’rganishga harakat
qiladi
Xatolar asosida o’rganish qobilyati bo’lmaydi
Xavf-xatarga yuzma-yuz boradi
Xavf-xatardan yiroqroq yuradi
Turli kasb egalari faoliyat motivlarini o’rganishda, ular xarakterini bilish,
o’zgartirish muammosini tadqiq etish ilmiy nuqtai nazaridan ahamiyatga ega. Bulardan
boshqaruv faoliyati sohasidagi muvaffaqiyatga erishish hamda mag’lubiyatdan qochish
motivlarini muhim o’rin to’tadi.
Endidiqqatimizniiqtisodiyjarayonlarniro’yobgachiqarishshaklihisoblanganboshq
aruvchiliksohasiko’nikmalarinihosilqilishvaubilanbog’liqtushunchalarningmazmuniniy
oritibberishdagivazifalargaqaratamiz.
292
Boshqaruvningnoto’g’rivayuzakinazariytalqini – bufaoliyatnifaqat “rasmiy”
amalqilishigayokio’zimkoniyatlarinito’liqro’yobgachiqaraolmasligigasababbo’ladi.
Bungamisolqilib,
yaqino’tmishdagiboshqaruvtizimimiznikeltirishmumkin.
Jamiyata’zolarida,
asosan,
uningo’sibkelayotganqismidatadbirkorlikxislatlarinishakllantirishtalablarinihisobgaol
maslik, ulardaboqimandalikkayfiyatiningkuchayishi, tayyorga-ayyorlarningko’payishi,
iste’molgaustunlikberilishi,
vaqtomilio’zqadrinibatamomyo’qotishikabisalbiyholatlarpaydobo’lishigaolibkeladi.
Bularhamyaqintarixdagihayotimizningodatiyholatlaribo’lib,
jamiyathozirgachabuillatlardanto’lig’ichaqutilganiyo’q.
Uchyillikolibborilganamaliytadqiqotlarnatijasigako’ra,
yuqoriijodiyyondashishgaamalqilganboshqaruvchilarvaijodiyyondashishyetishmaganra
hbarlar
(masalan,
iqtisodiyotsub’yekti)
to’g’risida
8-
jadvaldagitavsifnomanikeltirishmumkin.
Tajribali va tajribasiz rahbarning ish samaradorligi (7.3-jadval).
Muammoni yechishni biladi
Muammoni yechishni bilmaydi
Muammoni doimo yechadi
Yechilmagan muammoni o’z holiga
tashlab qo’yadi
Muammoni yechishga xos usullarni
tanlaydi
Aniq maqsadsiz yashaydi
Muammoni
yechishga
tizimli
yondashishdan foydalanadi
Tizimli yondashishdan foydalanmaydi
Muammo uchun javobgar shaxsni
tayinlaydi
Muammo uchun kim javob beradi,
aniqlamaydi
Muvaffaqiyat garovini (mezonini) aniq
belgilaydi
Muvaffaqiyatga erishish uchun aniq
bo’lmagan mezonga asoslanadi
Axborotdan unumli foydalanadi
Axborotlarni yetarli darajada yig’maydi
Rejalashtirishni samarali olib boradi
Ishni samarasiz rejalashtiradi
Tahlil qilishga vaqt ajratadi
Yig’ilish tahlilini o’tkazmaydi
Ishchi guruhlari faoliyatini samarali
muvofiqlashtiradi
Ishchi
guruhi
faoliyatini
yetarli
muvofiqlashtirmaydi
Ma’muriy boshqaruv organi rahbari psixogrammasining nazariy asoslari jahon
psixologiya fanida yetarli darajada ishlab chiqilgan bo’lsa-da, an’anaviy fanda uning
“milliy andozasi” hali to’lig’icha ilmiy tahlil qilib berilmagan. Boshqaruvning milliy
andozasi respublika iqtisodiyotining umumiy xususiyatlarini, xalqimizning tarixiy
ildizlari, sharqona turmush tarzi, an’analari va ma’naviy madaniyati kabi jihatlar bilan
to’ldirilgan hamda boyitilgan holda vujudga keltirilishi lozim. Bu o’z navbatida bugungi
kundagi boshqaruv psixologiya sohasiga ham taalluqlidir.
293
Bizningcha, ushbu taklif etilayotgan tavsifnomalar tom ma’noda kelajakda
ma’muriy boshqaruv organlari rahbari lavozimiga zaxira shakllantirilayotganda
mutasaddi tashkilotlar xodimlariga qo’l keladi.
Chunki jamiyat a’zolarida ma’muriy boshqaruv organi rahbari psixogrammasini
asoslovchi rahbarlik faoliyatining psixologik tavsiflari tasnifini shakllanishi, personalni
boshqarish bilimlarini to’liq egallab olgan taqdirdagina yuzaga chiqadi.
Xulosa qilib aytganda, rahbar qiyofasi, imidj so’zining ifodasi sifatida namoyon
bo’lar ekan, bu boradagi turli xil ta’riflarni keltirish, ularni tahlil qilish va o’rganish
uning yanada chuqurroq mohiyatini anglab yetish hamda ushbu mazmunda teran fikr
yuritishga undaydi. Psixologiyaning turli xil yo’nalish tarafdorlari imidjni shakllantirish
borasida o’zlarining qator tamoyillarini yaratadilar. Yana bir qator mualliflar imidjni
shakllantirishni neyrolingvistik dastur (NLD) asosida ishlab chiqishni taklif etadilar.
NLD uslubidan, asosan, shaxsiy “resurs”larni ochishda foydalanish kerak. Marketing
psixologiyasida “imidjni boshqarish” tamoyili tushunchasi mavjud bo’lib, yuz yillar
oldin G’arbda ishlab chiqarishdagi jamoaning psixologiyasini boshqarish strategiyasini
yaratishni boshlaganlar. Rahbarning imidji to’g’risidagi tasavvur munosabatlardagi
guruhga ularga yetib kelgan ma’lumot asosida yaratiladi va ongiga singadi. Ushbu “PR”
tamoyilining muallifi, deb amerikalik tadqiqotchi A.Lini hisoblash mumkin. Public
Relations (ommaviy aloqalar) bugungi kunda murakkab mexanizm bo’lib, uning o’nlab
yo’nalishlari mavjud: public affairs – kompaniyaning davlat va jamoat tashkilotlari bilan
aloqalari, image making – kompaniya rahbarining ijobiy (pozitiv) imidjini yaratish,
media relations – OAV bilan aloqalar, message management – ta’sirni boshqarish,
communications – kadrlar bilan ishlash va boshqalar. Bularni hammasi PR
texnologiyalarining empirik yo’l bilan rivojlanayotganligini ko’rsatadi.
Do'stlaringiz bilan baham: |