Jismoniy madaniyat ta’lim yo‘nalishi uchun

8.1.Yosh voleybolchilar masalasi.
Yosh voleybolchilarning 
Abalakov usuli bo‘yicha yuqoriga sakrash balandliklari o‘lchandi 
(n=35). Quyidagi natijalar olindi: 53, 48, 48,55, 53, 49,52, 54, 
48,55,58,49, 52, 50, 52, 50, 49, 51, 62, 58, 52, 52, 54, 45, 55,58, 47, 
58,44,58, 50, 52, 45, 60, 39, 50, 48, 47, 50, 51, 54 sm. Agar tanlash 
hajmi n har xil 
i
elementlarni saqlasa 
х
: 
va 
element 
marta uchrasa, u holda 
son 
elementning chastotasi deyiladi, 
chastotalar yig‘indisi esa tanlash hajmiga teng bo‘ladi (n=35). 
O‘lchash natijalari variatsion yoki statistik qator ko‘rinishida 
yoziladi. Variatsion (statistik) qator deb, birinchi satri o‘sish tartibida 
joylashgan 
elementlarni, ikkinchi satri esa ularning 
chastotasini 
saqlagan jadvalga aytiladi. Qaralayotgan masalada variatsion qator 
quyidagi ko‘rinishga ega: 
x
i
39 
4
4 
4
5 
4
7 
4
8 
4
9 
5
0 
5
1 
5
2 
5
3 
5
4 
5
5 
5
8 
6
0 
62 
n
i
1 
1 
2 
1 
4 
3 
4 
2 
4 
2 
3 
3 
3 
1 1 
Tanlash natijalari yetarlicha katta bo‘lsa, bu hollarda guruxlash usuli 
qo‘llaniladi. Tebranish diapazoni uchun teng intervallar olinib, interval 
uzunligi 
h
quyidagi formula bo‘yicha aniqlanadi: 
(8) 
Intervallar sonini taxminan aniqlash uchun butun taqsimlash qatori 
guruhlanadi. Buning uchun Sterdjessa formulasi qo‘llaniladi: 
(9) 
Bizning holda lg 35=1,544 ga teng. 
Bu qiymatni (9) formulaga qo‘yib k=6,13 ekanligini topamiz. 
Shunday qilib, intervallar soni 6 ta. (8) formulaga asosan interval 

---

57 
uzunligi h=(62-39)/6=3,75. Birinchi intervalning chap chegarasi: x0=39-
4/2=37. Birinchi intervalga quyidagi sonlar kiradi 37intervalga esa – 41ko‘p bo‘ldi, bu hisoblashlardagi yaxlitlash bilan bog‘liqdir. Endi 
kuzatishlar natijasini u yoki bu intervallarga joylashtiramiz va quyidagi 
jadvalga ega bo‘lamiz. 
chegaralar, 
sm 
chastota
lar 
37-41 
1 
41-45 
3 
45-49 
8 
49-53 
12 
53-57 
6 
57-61 
4 
61dan 
baland 
1 
35 
Bunday jadval intervallarning taqsimot qatori deyiladi. Taqsimot 
quyidagi grafikda yaqqol tasvirlangan.
Gistogrammani chizishda absissa o‘qida intervallar chegarasi 
ko‘rsatiladi, ular to‘g‘ri to‘rtburchaklar ko‘rinishida tasvirlangan. 
Ularning balandligi chastotaga teng.
0 
5 
10 
15 
1 2 3 4 5 6 7