Jismoniy madaniyat nazaryasi va uslubiyoti kafedrasi

 
 
 
 
 
 

---

9-mavzu: Gimnastik mashqlar texnikasini o’rgatish, takomillashtirish va 
o’qitish uslubiyati 
 
Reja: 
1. O’rgatishning maqsadi, vazifasi va bosqichlari 
2. Gimnastika mashqlar texnikasinio`rgatish 
3. Mashqlarni bajarilish usullari 
4. Gimnastika mashqlar texnikasini takomillashtirish 
 
Tayanch so`z va iboralar 
Onglilik, faollik, ko’rgazmalilik, osonlilik, doimiylik, algoritm,kuch, tezkorlik, 
egiluvchanlik, epchillik, chidamlilik,pedagogik-kasbiy, trenajor 
 
Gimnastika  mashqlarini  o’rgatishdan  maqsad,  har  qanday  pedagogik  jarayon  singari, 
harakat  ko’nikmalarini,  malakalarini  shakllantirish  va  maxsus  bilim  olishlari  uchun  talabalarni 
o’qituvchilar rahbarligidagi rejali faoliyatini uyushtirishdir. 
Talabalarning umumiy harakat va sport tayyorgarligi uchun: 
- ahamiyatli bo’lgan harakat ko’nikmalarini shakllantirish; 
-  kuch,  tezkorlik,  egiluvchanlik,  epchillik,  chidamlilik  singari  jismoniy  sifatlarni 
tarbiyalash; 
-  pedagogik-kasbiy  ko’nikmalarni  (maxsus  ta’lim  o’quv  maskanlari  talabalarida) 
shakllantirish lozim. 
Gimnastika  mashqlarini  o’rgatish  jarayonida  hal  etiladigan  alohida  vazifalar  har  bir  aniq 
holda harakat  tarkibini,  uni  bajarishsharoitining xususiyatlarini va o’quvchilarning tayyorgarlik 
darajasini baholash asosida belgilanadi. 
Gimnastika  mashg’ulotlarida  o’zlashtiriladigan  mashqlar  xilmaxil  bo’lib,  ular  gavdaning 
alohida qismlarini oddiy harakatlari, oddiy turish holatlaridan (asosiy turish, osilish, tayanishdan) 
to jismoniy va harakat sifatlarini maksimal ishga solish bilan bog
’
liq bo’lgan murakkab harakat 
faoliyatlarigacha  (masalan,  halqalarda  qo’llarni  ikki  yonga  uzatib  tayanish  -  chalishtirish, 
yakkacho’pdagi yoki erkin mashqlardagi uch karra salto) harakatlarini o’z ichiga oladi. Shuning 
uchun  ba’zi  bir  mashqlarni  o’rganish  oson  kechadi.  Bu  mashqlarni  o’zlashtirib  olish  uchun 
ularning  bajarilishini  ko’rish  yoki  nomlarini  eslab  qolishning  o’zigina  kifoya  bofadi.  Boshqa 
mashqlarni o’rganish esa uzoq muddatda shug
’
ullanish bilan bog’liq bo’ladi. 
Aniq  bir  gimnastika  mashqini  o’rgatishni  shartli  sur’atda  o’zaro  bog
’
liq  bo’lgan  uch 
bosqichga  bo’lish  mumkin.  Birinchi  bosqich  harakat  haqida  umumiy  dastlabki  tasavvur  hosil 
qilishdan  (boshlang
’
ich ma’lumotdan) iborat bo’lib, bunday tasavvur har bir harakat faoliyatini 
ongli  o’zlashtirish  zaminida  yotadi.  Yangi  harakat  to’g
’
risidagi  (uning  shakli,  ko’larni,  ta’sir 
yo’nalishi, ayrim holatlari va h.k.) dastlabki ma’lumotlar va talaba xotirasida to’plangan harakat 
tajribasi  natijasida  bo’lajak  harakat  faoliyatining  dastlabki  dasturi  tuzilishini  ta’minlovchi 
umumiy bog
’
lanishlar hosil bo’ladi. 
Ikkinchi  bosqich-  bevosita  harakat  texnikasi  asoslarini  egallash  (mashqni  juda  puxta 
o’rganish).  Bu  bosqichda  o’qituvchi  bilan  talabaning  birgalikda  faol  ishlashi  natijasi  omaroq, 
mashq  haqidagi  tasavvur  aniqlanadi,  xatolarga  yo’l  qo’yilmaydi;  mashqlarni  nazorat  ostida 
mustaqil bajarishi ta’minlanadi. 
Uchinchi  bosqich-  harakat  texnikasini  mustahkamlash  va  takomillashtirish.  Bu  harakatni 
boshqarish  darajasini,  albatta,  avtomatlashtirilgan  ko’nikma  darajasiga  yetkazib,  shu  tufayli 
shug
’
ullanuvchi  mashqlarni  turli  sharoitda  (musobaqalar  va  boshqa  chiqishlarda)  uzoq  vaqt 
davomida bajara oladi. 
Mashqni  o’rgatish  jarayoni  tugagandan  keyin  butun  faoliyat  o’zlashtirib  olingan  mashq 
variantlarini  bajarishga,  oldingi  mashqqa  o’xshash  elementlari  bor,  texnikasi  murakkab 
mashqlarni bajarishga, bajarish sharoitini o’zgartirishga, masalan, boshqa mashqlar bilan qo’shib 
bajarishga qaratilishi mumkin. 

---