Jismoniy madaniyat nazariyasi va metodikasi

2. 

Musobaqaoldi davri 

Musobaqalardagi 

muvaffaqiyat 

ko‘p  yillik  mashg‘u-lotlar  tufayli 

ta’minlanib, ularda musobaqalarga tayyor-garlik ham ko‘zda tutiladi. Tayyorgarlik, 

ilgari  ko‘rsatil-ganidek,  yillik  mashg‘ulot  jarayonida  muntazam  ravishda  amalga 

oshiriladi. 

Shu  bilan  birga,  maxsus,  jumladan,  ruhiy  tayyorgarlik  ham  kerak.  “Jang 

maydoni”  sharoitlariga  o‘rgatish,  ya’ni  musobaqa  sharoitlarini  modellashtirib 

mashg‘ulot  o‘tkazish  juda  katta  ahamiyatga  ega.  Bunda  mashg‘ulot  imkon  qadar 

optimal  sharoitda,  vaqt-vaqti  bilan  qiyin  va  juda  og‘ir  sharoitlarda  o‘tkaziladi. 

Shuningdek,  “jang  maydoni”  sharoitlari  ham,  agar  ular  eng  katta  musobaqagacha 

ma’lum  bo‘lsa,  modellashtiriladi.  Lekin  bir  qator  sharoitlar  doimiy  bo‘lishi 

mumkin  (masalan,  start  to‘pponchasining  ovozi,  uloqtirish  snaryadlari,  bar’erlar, 

plankalar, belgilangan namunadagi ustunchalar va h.k.). 

Eng  muhimi  bellashuv  yaqinlashgan  sayin  butun  mashg‘ulot  yengil 

atletikachilar  tayyorgarligining  yashash  tartibidan  boshlab  musobaqa  dasturiga 

qadar  barcha  jihat-larini  modellashtiruvchi  sharoitlarda  o‘tadi.  Mashg‘ulot-ning 

kichik  bir  qismi  –  qo‘llab-quvvatlab  turuvchi  va  faol  dam  olish  uchun 

mo‘ljallangan  vaqt  o‘rmonli  joylarda,  daryo  bo‘ylarida,  elastik  tuproqda 

o‘tkaziladi. Mashg‘ulotlar va sinovlarning bir qismini ancha og‘ir sharoitda, lekin 

“jang maydoni”da o‘tkazish zarur. 

Yengil  atletikachilarni  oldida  turgan  eng  muhim  musobaqa  sharoitlariga 

o‘rgatish  alohida  ahamiyatga  ega.  Bu  –  musobaqaning  kunma-kun  emas,  balki 

soatma-soat tuzilgan dasturi, u o‘tkaziladigan joyning dengiz sathidan baland-ligi, 

vaqt,  hududning  kun  va  tun  tartibidagi  tafovut  (bioritm)dagi  farq,  iqlimiy  hamda 

ehtimoli  bo‘lgan  metereologik  sharoitlar,  yo‘lkacha  va  sakrash,  uloqtirish 

joylarining xususiyatlari, badan qizdirish mashqlari uchun maydonchaning tuzilishi 

va  jihozlanishi,  shuningdek,  undan  stadiongacha  bo‘lgan  masofa,  uloqtirish 

---

12 

 

 

snaryadlari, langarcho‘p bilan sakrashda ustuncha va reykalar hamda boshlang‘ich 

balandlik, uch yoki olti urinishda eng yaxshi natija uchun uloqtirish, kvalifikatsion 

me’yorlarni bajarish va b.