Жисмоний шахсларнинг меҳнатга ҳақ тўлаш шаклидаги даромадларини солиққа тортишни такомиллаштириш

Xulosa va takliflar 

 

Mamlakatimizda amalga oshirilayotgan iqtisodiy islohatlar amaliyotidagi eng 

murakkab muammolardan biri jismoniy shaxslar daromadidan olinadigan daromad 

solig’i bo’yicha imtiyozlari samaradorligini  baholash  muammosidir. Eng  maqbul  

soliqqa  tortish  tizimini  ishlab  chiqgan  holda  mamlakat  iqtisodiyotining 

rivojlanishiga  ta’sir  qilish,  tadbirkorliknining  taraqqiy  etishiga  yordam  berish  va 

ijtimoiy  muammolarni  hal  etib  borish  bozor  munosabatlariga  o’tish  sharoitida 

ham, undan keyin ham davlatning bosh maqsadi bo’lib qolaveradi. 

Respublikamizda  soliqqa  tortish  tizimi  shakllanishiga  juda  ko’p  vaqt 

ketmagan bo’lsa ham, soliqqa tortish tizimimiz yil sayin yangilanib, takomillashib, 

rivojlanib bormoqda. Hozirgi  kunda butun  dunyo  mamlakatlarida davlatning  aniq 

amal  qiluvchi  soliqqa  tortish  tizimi  mavjudligi  uning  yuksak  darajada  taraqqiy 

etganligining  belgisi  hisoblanadi.  Shuning  uchun  soliqqa  tortish  tizimini  jahon 

soliq  amaliyoti  darajasida  shakllantirish  va  rivojlangan  mamlakatlarning  soliq 

amaliyotidagi  ilg’or  tajribalaridan  soliqqa  tortish  tizimimizda  foydalanish  bozor 

munosabatlariga o’tish shart-sharoitiga moslashishda alohida ahamiyatga egadir.  

Iqtisodiy islohatlar sharoitida soliqlar davlat byudjeti daromadlarini 

shakllantirishning asosini tashkil etadi. Mavjud moliyaviy resurslardan oqilona 

foydalanish, ularni to’g’ri yo’naltirish samaradorligini oshirish va ijtimoiy 

iqtisodiy asosga tayanayotganligi juda muhimdir. Soliq byudjet siyosatining 

yaxlitligiga erishish mamlakatda makroiqtisodiy barqarorlikni ta’minlashga, 

samarali byudjet- soliq siyosatini yuritishga, aholi turmush darajasini yaxshilashga 

xizmat qiladi. 

Jismoniy shaxslar daromad soliqlari bo’yicha imtiyozlari samaradorligi tahlil 

qilinganda asosiy soliqqa tortiladigan baza, ya’ni ish haqi nuqtai nazaridan mavjud 

sharoit qoniqarli hisoblanadi. Jismoniy shaxslarni soliqqa tortish bo’yicha fiskal 

siyosatning maqsadi, aholining o’rta va yuqori daromadli guruhlarini 

ko’paytirishdan iborat bo’lishi lozim. 

---

80 

 

Soliq tizimini  bozor tamoyillari asosida isloh qilish sharoitida iqtisodiy 

taraqqiy etgan mamlakatlarning jismoniy shaxslarni daromadlarini soliqqa tortish 

yuzasidan ilg’or tajribalarini o’rganish va samarali bo’lgan usullarini 

iqtisodiyotimizning o’ziga xos xususiyatlarini inobatga olgan holda tadbiq etish  

bosh masala hisoblanadi. 

Xulosa qilib shuni aytish mumkinki, jismoniy shaxslardan olinadigan 

daromad solig’i  O’zbekiston Respublikasi soliq tizmining bir bo’g’ini hisoblanib, 

amalga oshirilayotgan soliq siyosati mamlakatning makroiqtisodiy va 

mikroiqtisodiy ko’rsatkichlariga sezilarli tarzda ta’sir etadi.  

Bitiruv  malakaviy ishimizning yakunida  jismoniy shaxslar daromadidan 

olinadigan  daromad  solig’i  bo’yicha  imtiyozlari  samaradorligini  va  uni  baholash 

masalalari o’rganlilib olingan