Жисмоний шахсларнинг меҳнатга ҳақ тўлаш шаклидаги даромадларини солиққа тортишни такомиллаштириш

Muammoning o’rganilganlik darajasi. 

Soliqlar va soliqqa tortish 

sohasidagi nazariy va amaliy muammolar xorijiy iqtisodchi-olimlar A.Brmzgalin, 

A.Isaev, M.Kulisher, A.Laffer, I.Mayburov, L.Pavlova, U.Petti, V.Pushkaryova, 

D.Rikardo, A.Smit, A.Sokolov, N.Turgenev, D.Chernik, T.Yutkinlarning ilmiy 

asarlarida yoritilgan. 

Hozirgi kunda O’zbekistonda  aholi  pul  daromadlarini  ko’paytirish 

muammolarini  o’rganishga  jiddiy  e’tibor  qaratilmoqda.  Aholi  daromadlari  va  uni 

oshirishning  nazariy  jihatlari  mamlakatimiz  olimlaridan  A.Vahobov,  R.Xasanov, 

A.Ulmasovlarning  ilmiy  ishlarida  kengroq  yoritildi.  Ushbu  ilmiy  ishlar  aholi  pul 

daromadlarini  oshirishning  nazariy  jihatlarini  tadqiq  etishga  bagishlangan  bo’lib, 

jismoniy  shaxslar  daromadlarini  soliqqa  tortish  masalalari  o’rganilgan. 

Respublikamizda  soliq  tizimining  rivojlanishini  fundamental  va  amaliy  jihatlarini 

tadqiq  etishga  o’z  hissasini  qo’shib  kelayotgan  olimlardan  M.Almardonov, 

E.Gadoev,  A.Jo’raev,  T.Malikov,  O.Olimjonov,  U.Radjabov,  B.Toshmurodova, 

Sh.Toshmatov, N.Haydarov, Q.Yahyoevlar nomini alohida ta’kidlab o’tish lozim. 

Bevosita  jismoniy  shaxslar  daromadlarini  soliqqa  tortishning  iqtisodiyotni 

erkinlashuvi  sharoitidagi  muammolarini tadqiq  etgan  O.Abduraxmanovning ilmiy 

---

6 

 

ishlarida jismoniy  shaxslardan  undiriladigan  daromad  solig’i  bilan  birga  boshqa 

soliqlarni  hisoblash  uslubiyatini  takomillashtirish  va  qisman  jismoniy  shaxslar 

daromadlarini  deklaratsiyalash  tizimi  tadqiq  etilgan,  iqtisodiyotni  erkinlashtirish 

sharoitida jismoniy shaxslarni soliqqa tortish tizimi samaradorligini oshirishga oid 

ilmiy  takliflar ishlab chiqilgan. I.Yuldashevning ilmiy ishlarida esa,  jismoniy 

shaxslar 

daromadlarini 

soliqqa 

tortishda 

umumdeklaratsiyalash 

tizimini 

respublikamiz amaliyotida joriy etish bilan bog’liq muammolar tadqiq etilgan.  

Bizning  tadqiqot  ishimizda  birinchidan,  jismoniy  shaxslardan  olinadigan 

daromad  solig’i  bo’yicha soliq imtiyozlari samaradorligini baholash tartibining 

afzallik  jihatlarni  o’rganilishi;  ikkinchidan,  daromad  solig’ining  aholi  turmush 

darajasini oshirishga ta’siri nuqtai-nazaridan tahlil etilganligi va uchinchidan, soliq 

bo’yicha  berilgan  imtiyozlar  tizimida  sodir  bo’lgan  jiddiy  o’zgarishlar  tadqiq 

etiladi.