Жисмоний маданият соҳасида илғор хорижий тажрибалар

Bir doiradan ikki doiraga saflash.
Buyruq: “Ikki doiraga-saflan!”. Dastlab uchtadan sanab chikiladi, ijro buyrug‘i bo‘yicha birinchi rakamdagilar joyida turadi, ikkinchi rakamdagilar markazga karab ikki qadam yuradilar, uchinchi rakamdagilar doira bo‘ylab o‘ng tomonga bir qadam.
Kayta saflash uchun quyidagi buyruq beriladi: “Bir doiraga- saflan!”.
Ikkinchi rakamdagilar orkaga burilib, tashqi doiraga turadilar va orkaga buriladilar.
Uchinchi rakamdagilar chap tomonga bir qadam siljiydilar.
Mashqlarning bu guruppasi mashg‘ulotda o‘tiladigan umumrivojlantruvchi yoki boshqa mashqlarni bajarish oldidan qulay joylashtirish va mashqlarni o‘rganishni osonlashtirish maqsadida ko‘llaniladi.
Joydan-joyga ko‘chishlar. Bu guruhda turli xil joydan - joyga ko‘chish bilan bog‘liq bo‘lgan mashqlar kiradi.
Shahdam qadam- oyoqni 5-10 sm balandlatib oldinga ko‘tariladi (oyoq tagini gorizontal tutish va yerga butun yuzasini kattik qo‘yish zarur), ko‘l oldinga harakatlantirilganda beldan bir karich balandga (tanadan ham bir karich uzoqlikka) ko‘tarib, tirsakdan bukiladi; ko‘l orkaga yunaltirilganda to‘ppa- to‘g‘ri tutib, yelka bo‘lagidan oxirigacha uzatiladi, panjalar yengil musht kalit tugiladi. Buyruq: “Shaxdam Qadam-Bos!”.
Shaxdam qadamining quyidagi turlari ham bor, unda ko‘l harakati katta ko‘lamda bajariladi (oldinga yelka balandligigacha, orkaga oxirigacha va tanadan chetrokka), oyoqlar bilan harakat xuddi shaxdam qadamdagidek bo‘ladi. Shaxdam qadamning bu turi ommaviy gimnastika chikishlarida va tanatali tadbirlarda keng ko‘llaniladi.
Oddiy qadam– saf qadamidan erkinrok harakat qilish bilan fark qiladi.
Buyruqlar:
A) “Yuring!”. Har kanday harakat qilishda (xatto bir qadamga ham) beriladigan buyruq.
B) “Oddiy qadamlab, Qadam- Bos!”. Yurishning, yugurishning bir turidan boshqa turiga o‘tishda va harakat chog‘ida bajariladigan mashq tugagandan keyin oddiy yurishga o‘tish uchun beriladi: Turgan joyda harakatlanish.
Buyruqlar:
A) “Turgan joyda-yuring (yuguring)!”
B) “Boshlovchi- joyida!”- buyrugi yurib (yugurib) borayotgan gruppani bir qadamli masofaga yig‘ish zarur bo‘lganda beriladi, chunki mashq bajarganda, odatda, masofa uzoqlashadi.
Joyda turib harakatlanishdan yurishga o‘tish.
Buyruqlar:
A) “To‘g‘ri-ga!”. Chap oyoqdan beriladi. O‘ng oyoq bilan turgan joyda qadamlab, chap oyoq bilan oldinga harakat boshlanadi.
B) “Ikki (uch, to‘rt va hokazo) qadam oldinga (orkaga, yonga) - qadam- Bos!”
Harakatni to‘xtatish uchun “guruh- to‘xtang!” buyrug‘i (chap oyoqdan) beriladi. O‘ng oyoq bilan bir qadam bosiladi va chap oyoqni o‘nga juftlashtiriladi.
Joydan-joyga ko‘chishning turini o‘zgartirish uchun quyidagi buyruqlar beriladi: “Bir xil qadamlab - Qadam-Bos!”, “Har xil qadamlab- yuring!”. Bu buyruqni bergandan keyin, butun guruh bajargunga kadar sanab borish zarur.
Qadam kengligi va harakat tezligini o‘zgartirish uchun quyidagi buyruqlar beriladi: “Uzun qadam!”, “Kalta qadam!”, “Sekin qadam!”, “Katta qadam-Bos!”, “Yarim qadam-Bos!”.
Yugurish. Buyruq: “Guruh-yugur!”. Agar yurishdan yugurishga o‘tilsa (musiqa jo‘rligida) ijro buyrug‘i chap oyoqdan beriladi, o‘ng oyoq bilan qadam o‘tkazilib, chap oyoqdan yugurish boshlanadi. Musiqa jo‘rligida yugurishdan yurishga o‘tishda bajariladigan harakat ham huddi shunday “Guruh Qadam-Bos!” buyrug‘i beriladi. Agar musiqa jo‘r bo‘lmasa, “Yurish!” buyrug‘i o‘ng oyoqdan berilaveradi.