Jinoyat qonunining vaqt bo‘yicha amal qilishi deganda nima tushuniladi? Moddiy tarkibli, formal tarkibli jinoyatlarni ta’riflab bering

Jinoyat tarkibi, uning tuzilish xususiyatlariga ko‘ra turlari. 
Jinoyat tarkibi – muayyan ijtimoiy xavfli qilmishni jinoyat deb baholash uchun 
zarur bo‘lgan qilmishning obyektiv va subyektiv jihatlarining 
mavjudligidir. 
 
Jinoyat obyekti – jinoyat sodir etishda jinoiy tajovuz qaratilgan 
hamda jinoyat qonuni bilan qo‘riqlanadigan ijtimoiy munosabat. Jinoyatning 
obyektiv tomoni – jinoyat sodir etishning tashqi tomon belgisi bo‘lib, u harakat 
yoki harakatsizlik tarzida ifodalanadi. Jinoyat subyekti – jinoyat qonunida 
nazarda tutilgan ijtimoiy xavfli qilmishni aybli tarzda sodir etgan, jinoiy 
javobgarlikka tortish yoshiga yetgan jismoniy shaxs. Jinoyatning subyektiv 
tomoni – jinoyat sodir etishning ichki tomon belgisi bo‘lib, u shaxsning o‘zi 
sodir etayotgan jinoyatiga aybning qasd yoki ehtiyotsizlik shaklidagi ruhiy 
munosabatida ifodalanadi. Jinoyat tarkibi turlari. Jinoyat tarkibi quyidagi 

---

asoslarga ko‘ra tasniflanadi: 1) ijtimoiy xavflilik darajasiga ko‘ra; 2) tuzilish 
xususiyatiga ko‘ra; 3) tasvirlash usuliga ko‘ra. Jinoyat huquqida qilmishning 
ijtimoiy xavflilik darajasiga ko‘ra jinoyat tarkibi uch turga bo‘linadi: – asosiy; – 
imtiyozli (yengillashtiruvchi tarkibli); – kvalifikatsiyaga ta’sir etuvchi 
(og‘irlashtiruvchi tarkibli). Asosiy tarkibli jinoyat qilmishning ijtimoiy 
xavfliligi darajasini orttirish yoki kamaytirish belgilarisiz jinoyat tarkibi 
hisoblanadi. 45 Imtiyozli tarkib asosiy tarkib belgilaridan tashqari asosiy 
tarkibli jinoyat uchun nazarda tutilgan jazoni yengillashtiruvchi holatga ega 
bo‘lgan jinoyat tarkibi. Kvalifikatsiyaga ta’sir etuvchi tarkib – asosiy tarkib 
belgilaridan tashqari asosiy tarkibli jinoyat uchun nazarda tutilgan jazoni 
og‘irlashtiruvchi holatga ega bo‘lgan jinoyat tarkibi.
 
6.