Ўйин психотерапияси

Батафсил livelib.ru:
https://www.livelib.ru/author/352124-garri-lendret


Батафсил livelib.ru:
https://www.livelib.ru/author/352124-garri-lendret


Ландрет Г. L. ўйин даволаш: муносабатлар санъат: Trans. инглиз тилидан./ А. Я томонидан муқаддима . Варга . -- Москва: Халқаро Педагогика Академияси, 1994. - 368 б.
Каталогда: психология. Кутубхонага юборилган: thera Мундарижа
Сўз боши
Бу китобда бир қарашда бир-бирига кам мос келадиган икки нарса ҳақида ҳикоя қилинади. Бу болалар билан ўйин терапиясини амалга ошириш учун амалий қўлланма ва айни пайтда бола, унинг ҳаёти ва руҳи ҳақида аста-секин фалсафий рисола.

Бола катталар жамиятига ундан фарқ қиладиган ва нисбатан яқинда мустақил қийматга ега бўлган нарса сифатида қизиқиб қолди; икки асрдан кўпроқ вақт олдин. Ўрта асрларда бола кичик катталар сифатида қабул қилинган, фақат фарқ катта еди. Болалик тушунчаси киритилмади... "болаликнинг ўзига хос табиати ҳақида хабардорлик, болани катталардан, ҳатто ёшлардан ажратиб турадиган нарса. Ўрта асрларда бундай билимлар йўқ еди. Шунинг учун, боланинг онаси, ҳамшираси ёки энагаси доимий ғамхўрлик қилмасдан, у катталар жамиятига тегишли еди" (И. Коҳн, 1988).

Француз тарбиячилари болага шундай қизиқиб, унда ажойиб таълим объектини кўрдилар. Ўша даврда атроф-муҳитнинг инсон ва жамиятга ҳукмрон таъсири ғоялари ғалаба қозонди. XVIII аср боланинг сифат жиҳатидан фарқи шундаки, уни ўқитиш ва тарбиялаш осонроқ бўлади, натижага тез еришилади ва кўпинча ҳаёт давом етади.
ХИХ асрда улар нафақат боланинг ўрганиш қобилиятини, балки унинг шахсиятининг сифатли ўзига хослигини ҳам қадрлай бошладилар. "Романтизм бола сиғиниш ва болалик сиғиниш ташкил. Болалар романтиклер билан бошланади, улар ўзлари томонидан қадрланади, емас, балки келажакда катталар учун номзод сифатида " (Н. Я. Берковский, 1973). Болалик-бу шахснинг олтин даври, қайтарилмас йўқолган, аммо унутилмас. Болалик истеъдодли, ва унинг маънавият билан, ва унинг поклиги, ва дунё идрок тозалик, агар ўсади, деб ҳамма йўқолади
Бизнинг асримиз болаликнинг аҳамиятини кучайтирди, лекин ундан романтик қобилиятни олиб ташлади. 3. Фрейд ва нео-Фрейдлар жамиятнинг руҳий саломатлиги учун қулай, қувноқ болаликнинг улкан аҳамиятини кўрсатдилар. Болаликда бошдан кечирган руҳий жароҳатлар, инсон учун сезилмас, унинг катталар тақдирини шакллантиради. Таълим ва тарбия нафақат ёрқин тусли тували, беҳуш ниятлар ва еҳтиёжлар, ерта болаликнинг унутилган епизодлари еканлиги аниқ бўлди. Бутун халқлар тарихи кўп жиҳатдан характернинг асосий тузилиши натижаси сифатида тушунила бошланди, бу ўз навбатида ҳар бир авлодда турмуш тарзи, оилавий муносабатларнинг барқарор стереотиплари таъсири остида шаклланди. (Масалан, Германияда фашизм пайдо қисман оила ҳамкорликнинг ҳукмрон услуби билан изоҳланади: авторитар, шафқациз отаси, хорловчи ва болани ҳақоратлаш (бу ҳақиқий одамни кўтариб қабул йўли еди, ижтимоий афсона кўра), ва заиф, марҳаматли она, ўғлини ҳимоя қила олмаган, лекин фақат ноиложликдан уни ошиқ. Бундай болалик тажрибаси ҳар қандай харажат ўзини ўзи тасдиқлаш мақсадида бутун ҳаётини бўйсунувчи одамлар, ўз бузилиши доимий маънода билан, еркин емас одамларда sadistic шафқациз ва ҳиссий белгилар пайдо бўлишига олиб келди.
Бундан ташқари, бола узоқ вақтдан бери фаришта, гуноҳсиз ва деярли муқаддас деб ҳисобланмади. Бола барча имкониятларга тўла, у турли хил потенциалларга ега — нобледан чиркингача. Ташқи муҳит уларнинг айримларини, кейин бошқаларини ҳаётга олиб келади. Ниҳоятда улуг ъ бир оз Парвардигор? Фаунтлерой осонлик қийин пайтларда чивинлари бир шафқациз ва қўпол Роббига айланади. Боланинг катта, адаптив қобилият - унинг бахт ва жамият учун катта хавф. Бугунги кунда биз тўғри тарбия билан болани ёки жамиятни яхшилай олмаймиз, чунки ҳақиқий қўллар бевосита онгли ҳаракатларга камайтирилмайди. Postmodern даврларда биз болаликни идрок етадиган ва чақирадиган кичик бир қисми кучли ва кучли ҳодиса олдида кучсиз ҳис қиламиз.
Болалик ўйиндан ажралмасдир. Маданиятда болаликнинг аҳамияти қанчалик катта бўлса, ўйин жамият учун шунчалик муҳимдир. Аср бошида руҳий саломатлик мезони қуйидагича шакллантирилди: "соғлом-севги ва ишлашни биладиган kishi."Аср охирида бизга шундай туюлади: "севиш, ишлаш ва ўйнашни биладиган kishi соғлом."Ўйин element юқори мода тортиб, тасаввур либослар емас, балки кундалик кийиш кўрсатиб, ва ҳозирга қадар реализм ўчирилди расм ва адабиёт билан тугайдиган, барча машҳур маданий ҳодисалар мавжуд.
Болаликка кириш, уни билиш ва унга таъсир кўрсатишнинг енг табиий усули-бу ўйин. Боланинг ўйин терапияси кўпинча катталар дунёсига пастдан юқорига қарайдиган сўзлар, катталар қадриятлари ва қоидаларини ўзлаштирмаганларга ёрдам беришнинг ягона усули ҳисобланади, аммо болаларнинг фантазиялар ва тасвирлар дунёсида уста
Боланинг ўйин терапияси яқинда ривожлана бошлади. Анна Фрейд иккинчи Жаҳон уруши пайтида Лондонни бомбардимон қилишдан омон қолган болалар билан ишлашда биринчи бўлиб фойдаланган
Иккинчи Жаҳон урушидан кейин болалар билан ўйин терапияси турли психотерапевтик мактаблар томонидан ўзлаштирилди. Енг ривожланган: болалар психоанализи, реакциянинг ўйин психотерапияси, муносабатларни қуришнинг ўйин терапияси ва директив бўлмаган ўйин терапияси. Бу психотерапевтик мактаблар асосан бола билан ўйин терапияси жараёнини худди шу тарзда қурадилар. Бола махсус ўйин хонасида ўйнайди (китобда керакли ўйинчоқлар ва қурилмаларнинг батафсил рўйхати келтирилган) ва терапевт бу хонада мавжуд ва боланинг ҳаракатларига маълум бир тарзда жавоб беради. Терапевт боланинг ўйинига аралашмайди, уни йўналтирмайди. Бола хайрихоҳлик ва хавфсизлик муҳитида еркин ўйнайди. Психотерапевтик мактаб фақат боланинг ўйин талқинларининг мазмунига таъсир қилади. Мисол учун, бир бола ўйинчоқ қурол билан тўлдирилган шерни тортиб олишни бошлайди. Бола психоаналисти, еҳтимол, боланинг отасига нисбатан тажовузни бошдан кечираётганини ўйлайди," у ерда ва кейин "у учун муҳим; муносабатларга еътибор қаратган терапевт боланинг унга нисбатан тажовузни бошдан кечираётганини ўйлайди," бу ерда ва ҳозир " у учун муҳимдир; реакция назариясини ифодаловчи терапевт боланинг тажовузга жавоб бериши кераклигини тушунади. уни кундалик ҳаётда ифодалаш учун; директив бўлмаган ўйин терапевтига боланинг ҳозирги кунда ғазаб ҳисси борлиги аниқ.
Боланинг ўйинининг маъносини ҳар хил тушунишга қарамасдан, ҳеч қандай психотерапевт болани ўйин хонасидан ташқаридаги ҳаёти ҳақида сўрамайди (боланинг жиноий вазиятда, масалан, жисмоний ёки жинсий зўравонлик ҳолатида деб ҳисоблаш мумкин бўлган ҳолатлар бундан мустасно), у билан муносабатларни аниқлаштирмайди. Бу ўз-ўзидан бепул ўйин асосан бола учун шифо universal ҳолатда туфайлидир. Ўйин терапевтлари бепул ўйин учун шароит яратади ва сақлайди. Бу жиддий касбий тайёргарликни талаб қиладиган жуда кўп иш.
G. Ландретҳ томонидан китоб К. Rogers томонидан ишлаб чиқилган нон-дастур мижоз-марказли ёндашув доирасида ўйин даволаш учун батафсил бўлаётир. А бола-марказли ўйин терапевт тушуниш ва ўйин давомида боланинг ҳиссий ҳолатини акс еттириш учун, унинг professional вазифани кўради.
Бола ўз ҳолатини ҳақиқий тушуниш ва қабул қилиш билан учрашганда, унинг ички низоларини, психологик ноқулайлигини, невротик ҳолатларини енгиб чиқади ва шахсий ўсиш ва ривожланишга қодир бўлади. Бу к мижоз-марказли даволаш Марказий позицияси. Rogers, Тҳе" болалар " версияси бола-марказли ўйин даволаш.
Бундай терапиянинг мақсади болани ўзгартириш ва қайта тузиш емас, балки унга махсус хулқ-атвор кўникмаларини ўргатиш емас, балки болага ўзи бўлиш имкониятини беришдир. Ўйин терапевтлари яхши боғбонга ўхшайди: у ловиядан лавлаги етиштиришга ҳаракат қилмайди, лекин ҳар бир ўсимлик, сув учун ўсиш ва ривожланиш учун мақбул шароит яратади ва барглар яшил, магистрал кучли ва мевалар катта бўлади. Ўйин терапевти боланинг ўйинида тўлиқ иштирок етади, у нима қилса ҳам, у билан бирга бўлишга қизиқади. У бутун еътиборини ва касбий маҳоратини жамлайди, боланинг ҳар қандай ҳиссий ҳолатини ешитади, ҳис қилади ва тушунади ва уларни акс еттиради, яъни болага бу ҳиссий ҳолатлар ҳақида аниқ ва қисқача маълумот беради.
Бу китоб боланинг ҳиссий ҳолатини тушуниш учун қандай бағишланган, унга уларни "қайтиш" учун қандай, қайси ҳолларда қандай муносабат қилиш, қандай қилиб емас, балки сизнинг катталар фикр ва қадриятларини, сизнинг шахсини лойиҳа ва боланинг хатти тушуниш керак.
Унда ўйин терапиясининг ривожланиш тарихи, боланинг ақлий ривожланиш назарияси, шунингдек, болаларга асосланган ўйин терапиясининг назарий асослари тасвирланган. Ўйин хонасини қандай жиҳозлаш кераклиги, қандай ўйинчоқлар бўлиши кераклиги, қум, сув, қоғоз, бўёқлар ва ҳоказоларни қандай ишлатиш ҳақида батафсил маълумот мавжуд. Professional-ўқитувчи, ижтимоий ишчи, психолог учун жуда фойдали — боланинг ҳаракатлари ва психотерапевт реакцияларининг батафсил протоколлари. Терапевтнинг реакциялари реестри чақалоқнинг шартлари ва ҳаракатларига қараб еҳтиёткорлик билан ўйланган. Бундан ташқари, китоб бир Ажам ўйин терапевт ўз маҳоратини ошириш мумкин, шундай қилиб машқлар таклиф етади. Ўзига хос хулқ-атвор қоидалари бола ўйин хонасига ота-онасиз боришдан қўрққан ҳолларда, терапевтга нисбатан тўғридан-тўғри тажовуз кўрсатганда, бола сессия охирида кетишни истамаганда ва ҳ.k. ҳолларда берилади. Муаллиф томонидан жавобсиз қолдириладиган битта савол деярли йўқ.
Китобда бундай иш учун ўйин терапевтининг шахсий тайёргарлигига катта еътибор қаратилган. Бу жуда муҳим жиҳат, чунки ўйин терапевтлари боланинг ўйинида иштирок етадилар ва унинг шахсияти кўп жиҳатдан унинг воситасидир
Боланинг ажойиб дунё ҳақида иштиёқли ҳар бир kishi учун, professional болалик (ўқитувчилар, ижтимоий ишчилар, психологлар) билан шуғулланувчи кишилар емас, балки сўз, китоб жуда зарур бўлади.
АЖ Варга