Ўйин қоидалари 2019/20 Ўзбекистон футбол ассоциациясининг расмий таржимаси The International Football Association Board

Қоидалардаги
 
ўзгаришларни бошқариш
 
Футболдаги дастлабки универсал Қоидалар 1863 ва 1886 йилларда ишлаб чиқилган. Халқаро футбол 
ассоциациялари кенгаши (
IFAB) 
халқаро ташкилот сифатида Британиянинг тўртта футбол 
ассоциациялари (Англия, Шотландия, Уэльс ва Шимолий Ирландия) томонидан ташкил қилинган 
бўлиб, унинг ягона вазифаси ўйин Қоидаларини ривожлантириш ва сақлаб қолишдан иборат. FIFA 
1913 йилда 
IFAB
га қўшилган.
IFAB 
Қоидаларга ўзгартириш киритишда бу нарса ўйинга фойда келтиришига ишонч ҳосил қилиши 
лозим. Бу ҳар қандай киритилиши мумкин бўлган ўзгаришлар дастлаб синовдан ўтказилишини 
билдиради. Масалан, учрашувнинг расмий шахслари учун янги киритилган қизил ва сариқ 
карточкалар, дарвоза майдонидан тўпни ўйинга киритиш ва ўйинчи алмаштирилиш тартибидаги 
ўзгаришларда бўлгани каби. Ҳар бир таклиф қилинаётган ўзгаришда асосий эътибор адолатга, 
яхлитликка, ҳурматга, хавфсизликка, иштирокчиларнинг ўйиндан завқ олишига, шунингдек, 
технологиялар ўйинга эса ўйинга қандай фойда келтириши мумкинлигига эътибор қаратилиши 
даркор. Қоидалар иштирокчиларнинг келиб чиқиши ва имкониятларидан қатъи назар, уларни 
руҳлантириши лозим.
Баъзида бахтсиз ҳодисалар
рўй бериб туришига қарамай, Қоидалар ўйинни максимал даражада 
хавфсиз қилиши керак. Бунинг учун ўйинчилар ўз рақибларини, ҳакамларни ҳурмат қилишлари 
керак, ҳаддан ташқари тажовузкор ва қалтис ўйнаётган футболчининг ҳаракатларига барҳам бериб, 
хавфсиз шароит яратишлари талаб этилади. Қоидалар ўзининг интизомий ибораларида хавфли ўйин 
қабул қилинмаслигини ўз ичига олади. Масалан: “қалтис ҳаракат” огоҳлантириш (сариқ карточка
=
СК)
билан жазоланади, “рақибнинг соғлигига хавф солган” ёки “ҳаддан зиёд куч ишлатган” футболчи 
майдондан
четлатилади (қизил карточка
=
ҚК
). 
Футбол ўйинчилар, ҳакамлар, мураббийлар, оддий ишқибозлар, фанатлар ва бошқалар учун 
жозибадор ва ёқимли бўлиши керак. Қоидалар ўйиннинг қизиқарли
бўлишига хизмат қилиши керак. 
Инсонлар ёши, ирқи, дини, маданияти, этник келиб чиқиши, жинси, ориентацияси, жисмоний 
имкониятлари ва ҳоказолардан қатъи назар футбол жараёнида иштирок этишни исташлари ва унга 
алоқадорликдан завқ олишлари керак. 
Футбол қоидалари бошқа жамоавий спорт турларига нисбатан содда, аммо ўйинда кўп ўзига хос 
вазиятлар юзага келади. Ҳакамлар ҳам инсон (хато қилишлари мумкин) бўлгани сабабли, уларнинг 
баъзи қарорлари баҳс ва мунозараларни келтириб чиқаради. Мазкур мунозаралар баъзи инсонлар 
учун ўйиннинг жозибадорлиги ва ундан завқ олишнинг бир қисми бўлиб, қарорлар
тўғри ёки нотўғри 
бўлишидан қатъи назар ўйиннинг “руҳияти” ҳакамнинг қарорига ҳамиша ҳурмат билан қараш 
кераклигини талаб этади. 
Ўйин қоидалари юзага келиши мумкин бўлган барча вазиятларни қамраб ола олмайди. Шу боис, 
Қоидаларда кўзда тутилмаган вазиятларда 
IFAB 
ҳакамдан
ўйин “руҳияти”дан келиб чиқиб қарор 

---

қабул
қилишни кутади. Бунда кўпинча “Футбол нимани истаган бўларди ёки футбол нимани кутган 
бўларди?” —
деган саволга жавоб топиш керак.
IFAB 
Қоидалардаги
ўзгаришлар барча даражада ва Сайёрамизнинг ҳар бир бурчагида футболга 
манфаат келтириши учун жаҳон футбол оиласи билан ҳамкорлик қилишда давом этади. Шу тариқа, 
ўйиннинг яхлитлиги, Қоидалар ва ҳакамлар ҳурмат қилинади, қадрланади ва ҳимоя қилинади.