|
Nazariy ma’lumotlar.
Axborot-hisoblash tarmoqlarining dastur ta’minoti quyidagilarni ta’minlaydi: tarmoqning asosiy bug’inlari va elementlari ishini o’zaro muvofiqlashtirish; tarmoqning barcha resurslariga jamoa bo’lib murojaat qilishni tashkil etish; ma’lumotlarni qayta ishlash samaradorligini oshirish maqsadida resurslarni dinamik taqsimlash va qayta taqsimlash; tarmoq qurilmalariga texnik xizmat ko’rsatishni va ishga yaroqliligini nazorat qilishni o’tkazish.
Tarmoqning dastur ta’minoti uch qismdan tashkil topgan:
• umumiy dastur ta’minoti;
• tizimli dastur ta’minoti;
• maxsus dastur ta’minoti.
Umumiy dastur ta’minoti tarmoq tarkibiga kiruvchi alohida kompyuterlarning bazaviy dastur ta’minotining tashkil etuvchilaridan hosil bo’ladi va o’z ichiga operacion tizimlarni, dasturlashtirishning avtomatlashtirilgan tizimini va texnik xizmat ko’rsatish tizimini oladi.
Tizimli dastur ta’minoti tarmoqning barcha resurslarini o’zaro harakatini, umumiy tizimniki kabi, qo’llab-quvvatlovchi dastur vositalarining kompleksi ko’rinishga egadir.
Maxsus dastur ta’minoti foydalanuvchilarni tez-tez echiladigan masalalarning dasturlari bilan maksimal ta’minlash uchun mo’ljallangan va mos ravishda foydalanuvchi mavzu sohasining xususiyatiga mo’ljallangan uning amaliy dasturini o’z ichiga oladi.
Dastur ta’minotidagi alohida rol operacion tizimga ajratiladi; ular umumiy dastur ta’minoti tarkibida ham (alohida kompyuterlarning operacion tizimlari), tizimli dastur ta’minoti tarkibida ham (serverda yoki bitga darajali tarmoqning kompyuterlaridan bitgasiga o’rnatiladigan tarmoqli operacion tizim) mavjud.
Tarmoqli operacion tizim o’z tarkibiga boshqaruvchi va xizmat ko’rsatuvchi dasturlar to’plamini oladi, bu dasturlar quyidagilarni ta’minlaydi:
— tarmoqning hamma bo’g’inlari va elementlari ishini o’zaro muvofiqlashtirish;
— tarmoq elementlari bo’yicha resurslarni tezkor taqsimlash;
— topshirikdar oqimini hisoblash tarmog’ining uzellari O’rtasida taqsimlash;
— masalani echishning ketma-ketligini o’rnatish va ularni umumtarmoq, resurslari bilan ta’minlash;
— tarmoq elementlarini ishga yaroqligini nazorat qilish hamda kirish va chiqish ma’lumotlarining ishonchliligini ta’minlash;
— ma’lumotlarni va hisoblash resurslarini ruxsat etilmagan murojaat qilishlardan himoya qilish;
— tarmoqning ma’lumot, dastur va texnik resurslarining ishlatilishi to’g’risida ma’lumotnoma berish.
Operacion tizimlarning funkcional imkoniyaglari utilitalar — amaliy vazifalarni bajarish uchun operacion tizim tomonidan ishlatiladigan maxsus dasturlar yordamida kengaytiriladi.
Internet tarmog’ini Tashkil etish uchun asos AQSh mudofaa vazirligining kompyuter tarmog’i ARPAnet (ARPA — Advanced Research Projects Agency ) bo’lgan edi, u 70-yillarning boshlarida ilmiy tashkilotlar, harbiy muassasalar va mudofaa sanoati korxonalari kompyuterlarining alokesi uchun yaratilgan edi. Tarmoq Pentagonning ishtirokida tashkn ta’sirlarga mustahkam yopiq infrastruktura kabi qurilgan, u yadroviy xujum sharoitlarida omon qolishga qodir, ya’ni uning ishonchliligiga katta e’tibor berilgan edi.
Vakt o’tishi bilan tarmoq strategik ahamiyatini yo’qotdi; xususiy shaxslar va nodavlat kompyuter tarmoqlari uning asosiy mijozlari
moqda: alohida lokal, hududiy va global tarmoqlarni umumiy axborot kengligiga birlashtirish. Internet unga ulangan tarmoqlar tarkibiga kirgan barcha kompyuterlar o’rtasida axborot almashinishni ta’minlaydi.
Kompyuter tili va unda ishlatiladigan operacion tizim turi ahamiyatga ega emas.
Hozirgi vaqtda Internet — bu global kitalararo tarmoqdir; u o’nlab million kompyuterlarni va lokal tarmoqlarni birlashtiradi. Tarmoq umumiy boshqarish markazita ega emas va kimningdir mulki ham emas
— Internet ning boshqa kompyuter tarmoqlaridan muhim farqi ana shundadir. Asoslangan ma’lumotlar bo’yicha 2000 yilda uning foydalanuvchilari soni 200 mln odamdan ortib ketgan.
Internet ning asosiy yacheykasi — lokal hisoblash tarmoqlaridir. Lekin Internet ga musgaqil ulangan lokal kompyuterlar ham mavjuddir.
Internet ga bevosita ulangan tarmoq yoki lokal kompyuterlari xost-kompyuterlar (host — xujayin, ega) deb ataladi.
Agar biror lokal tarmoq Internet ga ulangan bo’lsa, u holda bu tarmoqning har bir ishchi stansiyasi Internet ga chiqishga egadir, lekin o’zining xost-kompyuteri orqali chiqadi.
Tarmoqqa ulangan har bir kompyuter o’zining adresiga ega, shu adres bo’yicha uni dunyoning istalgan nuqtasidan abonent topib olishi mumkin.
Internet tarmog’iing strukturasi - tipik mijoz-serverli, ya’ni tarmoqdan asosan axborot oluvchi kompyuterlar bor — bular «mijozlar», mijozlarni axborot bilan ta’minlovchi kompyuterlar ham bor—bular «serverlar» (tabiiyki, serverlar ham ma’lumot oladilar, aniqrori uni yig’adilar, lekin baribir ularning asosiy vazifasi axborotni berishdir).
Internet tarmog’a lavhasining mumkin bo’lgan strukturasi 72-rasmda ko’rsatilgan.
Internet ning muhim xususiyati shundaki, u turli xil tarmoqlarni birlashtirib, bunda hech qanday ierarxiyani hosil qilmaydi
Do'stlaringiz bilan baham: | 
