Javobgarlik sug’urtasi Tayyorladi: Saidamir Rajabov To’xtarov Zuhriddin

Javobgarlik sug’urtasi

Javobgarlik sug’urtasi

Tayyorladi: Saidamir Rajabov

To’xtarov Zuhriddin

Javobgarlikni sug‘urta qilish – sug‘urta qilinuvchiga ehtimoliy zararlar o‘rnini qoplovchi sug‘urtadir. Sug‘urta qilinuvchi – jismoniy shaxs uchun zararlar shundan iboratki, unga nisbatan da’vo qo‘zg‘atilganida, mulkni sug‘urta qilishda bo‘lganidek mulkni faqat bir qismi, biron aniq buyumi emas, balki uning barcha moddiy boyliklari xavf ostida qolishi mumkin. Sug‘urta qilinuvchi – yuridik shaxs, agar unga nisbatan uchinchi shaxslar tomonidan da’vo qo‘ysalar, javobgarlikni sug‘urta qilinishi doirasidagi passivlar ortishini kompensatsiyalaydi

Fuqaroviy javobgarlikni sug‘urta qilishning o‘ziga xos xususiyatlari

Qonuniy javobgarlikning iqisodiy oqibatlari sug‘urta obyekti sifatida boshqa tarmoqlardagi obyektlardan tamoyilial farqlanadilar: 1) sug‘urta obyekti pullik bahoga ega emas, sababi, sug‘urta qilinuvchining boshqa shaxslarga yetkazilgan zararlar bo‘yicha javobgarligi sug‘urta qilinadi bu toifa biron-bir omillar (shaxsiy sug‘urta ishtirokchisi yoshi, jinsi va b.)ga bog‘liq emas yuridik-huquqiy toifaga mansubdir obyektning tiklanishi – qismandir

Faqat fuqaroviy javobgarlikni sug‘urta qilinishi uchun uchinchi shaxs – sug‘urta qilinuvchining qasddan bo‘lmagan harakatlari tufayli zarar ko‘rgan va sug‘urta tovonini olish huquqiga ega shaxs qatnashadi.

Bu xavfli obyektlar (avtomobillar, havo kemalari, neftni qayta ishlash va kimyoviy zavodlardan va sh.k.)dan foydalanuvchi yuridik va jismoniy shaxslar bo‘lib, o‘z faoliyatlari davomida boshqa shaxslarga zarar yetkazishlarining xavfi yuqori hisoblanadi. Zarar ham moddiy boyliklarga, shu jumladan mulkiy huquqlar buzilganida ham, va nomoddiy boyliklarga, shu jumladan shaxs qadr-qimmatiga ham yetkazilishi mumkin. Jabrlanuvchiga zarar to‘liq hajmda qoplanadi, ya’ni javobgarlik qiymatining yetkazilgan zarar miqdoriga ekvivalentligi tamoyiliga rioya qilinadi. Sug‘urtaviy baholanish, sug‘urta summasi atamalari va to‘liq bo‘lmagan, qisman sug‘urta tushunchasi mavjud emas. “sug‘urta summasi” atamasining o‘rniga “javobgarlik limiti” degan atama qo‘llaniladi. sug‘urta hodisasining halokatli tarzda yuzaga kelishi ham sug‘urta qilinuvchi, ham sug‘urtalovchi uchun xosdir; ehtimoliy zararlar miqdori juda katta bo‘lishi mumkin (masalan, ekologik xavflar sug‘urta qilinganida); zarar yetkazilishi faktlarini aniqlash davomiyligining sug‘urta muddatlaridan chiqib ketishi.