Javob: Charlz Osgud nutqning yaratilishi va nutqni idrok qilish masalalarini til

Savollar:

1. 
   Ch. Osgudning til darajasi nazariyasi
   

Javob: Charlz Osgud nutqning yaratilishi va nutqni idrok qilish masalalarini til
darajasi nazariyasi nuqtayi nazaridan hal qilishga urindi. U til darajasi nazariyasini
taklif qilar ekan, nutqning yaratilish jarayonida (nutqni kodlashda) quyidagi to‗rt
bosqichning mavjudligini taxmin qiladi:
1. Motivatsiya bosqichi (motivational level). Motivatsiya bosqichining
birligi sifatida keng nogrammatik tushunchadagi gap tushuniladi. Bu bosqichda
so‗zlovchi tomonidan umumiy xarakterdagi qarorlar qabul qilinadi:
a) gapirish yoki gapirmaslik;
b) agar gapiriladigan bo‗lsa, qanday shaklda – darak, so‗roq yoki buyruq
shaklida;
d) agar shakl tanlangan bo‗lsa, uni gapda ifodalash uchun qanday
vositalardan foydalanish kerak – masalan, faol yoki nofaol shakl;
e) mantiqiy urg‗uda nima ajratiladi, intonasiyaning qanday modeli tanlanadi.
2. Semantik bosqich (semantic level). Mazkur bosqichda so‗zlovchi gapdagi
muayyan ketma-ketlikdagi so‗zlarni – funksional guruhlarni tartibi bilan ajratadi.
Osgudga ko‗ra, har qanday gap kodlangan birliklarga ajralishi mumkin:
Talantli rassom – qiziqarli rasm – chizyapti. 3. Ketma-ketlik bosqichi (sequentional level). Ushbu bosqichning birligi
semantik birlik emas, balki so‗z, ya‘ni fonetik so‗zdir. Kodlash jarayonining bu
bosqichida ketma-ketlik sifatida quyidagi mexanizmlar ishtirok etadi:
a) tovushlar ketma-ketligini aniqlash;
b) ―katta segmentlar‖ bilan ish ko‗radigan grammatik ketma-ketliklar
mexanizmi.
4. Integratsion bosqich (integrational level). Mazkur bosqichning birligi
sifatida bo‗g‗in ishtirok etadi. Bu bosqichda kodlashning motor mexanizmlari
faoliyat ko‗rsatadi va o‗rganib chiqilgan ifodaning tovush tomoni shakllanadi30.
Taqdim qilingan ushbu model nutqning yaratilish jarayoni haqida umumiy
tasavvur beradigan dastlabki urinish edi

2. 
   L.S.Vigotskiy modeli
   

3. A.R. Luriya modeli

4. A.A. Leontev modeli

5. Nutqiy faoliyat‖ tushunchasi

6. Nutqiy faoliyatning tuzilishi

7. Nutqiy faoliyatning psixologik mexanizmi

8. Nutqiy faoliyat turlari

9. Nutqiy faoliyatning predmetlik (psixologik) mohiyati

10. Nutqiy faoliyatda til va nutqning funksiyalari