Javob: Aristotel 2 Magnitni o’zbekcha nomi qanday?

1. Yorug’lik dispersiyasi nima?
Javob: Nur sindirish ko‘rsatkichining yorug‘lik to‘lqin uzunligiga bog‘liqligiga dispersiya deyiladi.

2. 
   Spektral analiz nima?
   

Javob: Moddaning spektiriga qarab uning tarkibiy qismini aniqlashga spektral analiz deyiladi.

3. 
   Chastotalar diapazoni nima deyiladi?
   

Javob: Moddadan nurlanib chiqqan yorug’likning chastotalar diapazoniga nurlanish spektri yoki chiqarish spektri deyiladi.
4. Nimalar tutash spektorlarni beradi?
Javob: spektrni qilayotgan nurlar uchun barcha uzunlikdagi to’lqinni topish mumkin, ya’ni spektorda birorta ham uzilish bo’lmaydi.
5.Nimalar chiziq-chiziq spektorlarni beradi?
Javob: Turli ravshanlikka ega bo’lgan va bir-biridan keng qora yo’llari bilan ajralgan rangli chiziqlardan iborat spektrlar

41.Masalalar yechish

1. linzaning nur sindirish ko‘rsatkichi qizil nur uchun 1,5 ga, binafsha nur uchun 1,52 ga teng. linzaning ikkala tomoni bir xil egrilik radiusiga teng bo‘lib, 1 m ga teng. Qizil va binafsha nurlar uchun linzaning focus masofalari orasidagi farqni aniqlang.
Javob: Javobi: 3,9 sm.
2. To‘lqin uzunligi 300 m elektromagnit to‘lqinda tovush tebranishlarining bir davri davomida necha marta tebranish ro‘y beradi? Tovush tebranishlarining chastotasi 10 khz.
Javobi: 100.
3. Agar radiolokatordan obyektga yuborilgan signal 400 μs dan so‘ng qaytib kelsa, obyekt radiolokatordan qanday masofada joylashgan?
Javobi:30 km.
4.Eelektromagnit to‘lqinning tebranish chastotasi 15 Mhz. elektromagnit to‘lqin o‘zining elektr va magnit vektorlari tebranishining 30 davriga teng vaqt oralig‘ida qanday masofaga tarqaladi? Javobi: 600 m.
5. Fazoda tebranish chastotasi 5 hz bo‘lgan to‘lqin 3 m/s tezlik bilan tarqalmoqda. Bir chiziq bo‘ylab bir-biridan 20 sm uzoqlikda yotgan ikki nuqtaning fazalar farqini toping.
Javobi: 120°.


42. Nazorat ishi №5
1. Induktiv g‘altakda 1,2 s da tok kuchi 2 a ga o‘zgarganda 0,4 mV induksiya eYuk hosil bo‘ladi. agar tebranish konturidagi havo kondensatori plastinkalarining yuzi 50 sm2, plastinalar orasidagi masofa 3 mm bo‘lsa, ushbu tebranish konturi qanday to‘lqin uzunligiga moslangan? 
Javobi: 112 m.
2. Tebranish konturi induktivligi 1 mh bo‘lgan g‘altak hamda sig‘imlari 500 pf va 200 pf bo‘lgan va bir-biriga ketma-ket ulangan kondensatorlardan iborat. Tebranish konturi qanday to‘lqin uzunligiga moslangan? 
Javobi: 712 m.

4. 
   To‘lqin uzunligi λ bo‘lgan yorug‘lik, davri d bo‘lgan difraksion panjaraga α burchak ostida tushmoqda. Bunday hol uchun difraksiya formulasi qanday bo‘ladi? 
   

Javobi: d (sinφ – sinα) =kλ.

5. 
   Bir-biridan 30 mm masofada joylashgan ikkita kogerent manbadan to‘lqin uzunligi 5·10–7 m bo‘lgan yorug‘lik chiqmoqda. ekran ularning har biridan bir xil 4 m masofada joylashgan. Birinchi manba ro‘parasidajoylashgan nuqtada ikkira manbadan kelgan nurlar uchrashganda nima kuzatiladi? 
   

Javobi: max..

43.Yorug‘likning qutblanishi

1. Qutblangan yorug‘lik, tabiiy yorug‘likdan nimasi bilan farqlanadi?
Javob: elektr va magnit maydon kuchlanganlik vektorlarining yo‘nalishlari ham tartiblangan bo‘lishi bilan.
2. Yorug‘likning ko‘ndalang to‘lqinlardan iborat ekanligini qanday hodisalar tasdiqlaydi?
Javob:yorug’likni panjaralardan o’tishi bilan
3. Analizator nimani analiz qiladi?
Javob: yorug’likni qutiblanganligini darajasini va tekisligini
4. Nima sababdan polyaroiddan o‘tgan yorug‘likning intensivligi kamayadi?
Javob: to’siq borligi
5. Analizatordan o‘tgan yorug‘lik intensivligi uning optik o‘qqa nisbatan burilish burchagiga qanday bog‘liq?
Javob: jismni qanday moddadan tarkib topganiga bog’liq.

44.Infraqizil nurlanish. Ultrabinafsha nurlanish. Rentgen nurlanish va uning tatbiqi

1. Infraqizil nurlar qanday hosil bo‘ladi?
Javob: qizdirilgan jism va gaz razryadi va lazerlarda hosil qilinadi.
2. Ultrabinafsha nurlarning xossalarini tushuntiring. Ulardan qanday maqsadlarda foydalaniladi.
Javob: binafsha nurlaridan keyin keladi. Atmosferadagi azonning konsentratsiyasiga, inson terisiga ta’sir etib, uni qoraytiradi, ko‘pgina polimerlarning rangi o‘chadi, yoriladi, ba’zan to‘la parchalanib ketadi, Ultrbinafsha nurlardan xonalarni dezinfikatsilash, qalbaki hujjat va banknot larni aniqlash, suv, havo va turli yuzalarni turli bakteriyalardan zararsizlantirish, kimyoviy reaksiyalarni jadallashtirish, minerallarni analiz qilish, hasharotlarni zararsizlantirishda va boshqalarda foydalaniladi.
3. Rentgen trubkasining tuzilishini va unda rentgen nurlari qanday hosil bo‘lishini tushuntiring.
Javob:
4. Rentgen nurlar qanday nurlar bo’ladi?
Javob: Elektronlarning tormozlanishi natijasida hosil bo’ladigan nurlar rentgen nurlari deyiladi.
5.Yorug’lik to’lqinlari qanday to’lqinlar?
Javob: yorug‘lik to‘lqinlari, ko‘ndalang to‘lqinlar.

45.Yorug‘lik oqimi. Yorug‘lik kuchi. Yoritilganlik qonuni.

1. Energetik va fotometrik kattaliklar orasida qanday farq bor?
Javob: ishlatiladigan kattaliklar yorug‘lik energiyasini qabul qiluchi asboblarning nimani qayd eta olishlariga bog‘liq holda olinadi.
2. Nurlanish intensivligi deganda nimani tushunamiz?
Javob: nurlanish oqimining shu oqim o‘tadigan yuzaga nisbati bilan o‘lchanadigan kattalikka nurlanish oqimining sirt zichligi deyiladi
3. Fotometriyaga doir qaysi birlik SI birliklar tizimining asosiy birligi hisoblanadi?
Javob: yoritilganlik kandela
4. Ravshanlikka doir SI sistemasiga kirmagan birliklarni bilasizmi?
Javob:
5. Yuzaning yoritilganligi unga tushayotgan nurning qiyaligiga qanday
bog‘liq?

46.Masalalar yechish

1.Yorug‘lik kuchi 200 kd bo‘lgan elektr lampochkadan chiqqan yorug‘lik ishchi yuzaga 45° burchak ostida tushib, 141 lx yoritilganlikni hosil qiladi. Yorug‘lik manbayi stoldan qanday balandlikda joylashgan?

Javobi: 0,7 m..
2.nuqtaviy manbaning yorug‘lik kuchi 100 kd ga teng. Manbadan chiqayotgan to‘la yorug‘lik oqimini toping.
Javob: Javobi: 1256 lm.
3. Elektr yoritgich radiusi 10 sm, yorug‘lik kuchi 100 kd bo‘lgan shardan iborat. Manbaning to‘la yorug‘lik oqimini toping.
Javobi: 1,6 klm.
4. Quyoshning gorizontdan balandligi 30° dan 45° ga ortdi. Yer sirtininig yoritilganligi necha marta o‘zgardi? 
Javobi: 1,4.
5.Yorug‘lik kuchi 200 kd bo‘lgan elektr lampochkadan chiqqan yorug‘lik ishchi yuzaga 45° burchak ostida tushib, 141 lx yoritilganlikni hosil qiladi. Yorug‘lik manbayi stoldan qanday balandlikda joylashgan?
Javobi:0,7 m.
47.Laboratoriya ishi: Yoritilganlikning yorug‘lik kuchida bog‘liqligi.
1. Nyuton halqalarini kuzatishda oq nur linzaning bosh optik o‘qiga parallel holda tushmoqda. linzaning egrilik radiusi 5 m. kuzatish o‘tayotgan nurda olib boriladi. To‘rtinchi (to‘lqin uzunligi 400 nm) va uchinchi (to‘lqin uzunligi 630 nm) halqaning radiuslarini toping.
Javobi: 2,8 mm; 3,1 mm
2. Siz o‘tkazgan tajribada yorug‘lik manbayini nuqtaviy deb hisoblasa
bo‘ladimi?
Javob: ha
3. Lyuksmetr qanday asbob?
Javob:Yoritilganlikni aniqlovchi asbob
4. Roentgen nurlarida qachon difraksiya kuztiladi?
Javob: Rentgen nurlari kristall panjaradan o’tgandan so’ng diffraktsiya kuzatiladi.