Жаҳон иқтисодиёти ва дипломатия университети

Утилитар ресурслар — бу кишиларнинг кундалик эҳтиёжлари ва талаб-ларини қондириш билан боғлиқ бўлган моддий ва бошқа ижтимоий восита-лардир. Бу воситалардан кишиларни рағбатлантириш учун ҳам, жазолаш учун ҳам фойдаланилади.
Мажбурловчи ресурслар — бу маъмурий жазолаш билан боғлиқ бўлган воситалардир. Бу воситалардан, одатда, утилитар ресурс иш бермай қолганда фойдаланилади.
Меъёрий ресурсларга инсоннинг ички дунёси, қадриятлар ва хулқ-атво-рига таъсир кўрсатувчи воситалар киради. Улар бўйсунувчиларга раҳбар ва ижро этувчиларнинг манфаатларини тушунтиришга, ҳокимият субъекти ҳара-катларининг маъқулланишини, унинг талаблари қабул қилинишини таъмин-лашга чақирилгандир.
Илмий адабиётларда ҳокимиятнинг ресурсларини инсон ва жамият фа-олиятининг мухим соҳалари — сиёсий-хуқуқий, иқтисодий, социал, мада-
94
ний-ахборот, куч ишлатувчи соҳаларга биноан туркумлаштириш ҳам кенг тарқалган.
Сиёсий-ҳуқуқий ресурслар — бу ижтимоий тартибни, хавфсизликни, ба-рқарорликни, фуқароларнинг тинч-осойишталигини, жамиятнинг яхлитли-ги ва бир бутунлигини таъминловчи воситалардир. Бу воситаларга дастурий ҳужжатлар, Конституция, қонунлар ва уларни ишлаб чиқиш, қабул қилиш ва амалга ошириш билан боғлиқ бўлган масалалар киради.
Иқтисодий ресурсларга ижтимоий ва хусусий ишлаб чиқариш ва истеъ-мол қилиш учун зарур бўлган моддий бойликлар, уларнинг умумий эквива-ленти сифатида пуллар, техника, унумдор ерлар, ер ости қазилма бойликла-ри ва ҳоказолар киради.
Социал ресурслар — социал стратификациядаги социал мақом ёки ранг, ўриннинг амалга оширилиши ёки пасайиши қобилиятидир. Бу ресурслар қис-ман иқтисодий ресурсларга мос келади. Масалан, даромад ва бойлик иқгисо-дий ресурслар бўлиши билан бирга социал мақомни ҳам тавсифлайди. Бироқ социал ресурсларга лавозим, обрў, маълумот, медицина хизмати, ижтимоий таъминот каби кўрсаткичлар ҳам киради.
Маданий-ахборот ресурсларини билим ва ахборот ҳамда уларни олиш ва тарқатиш воситалари: фан ва таълим муассасалари, оммавий ахборот воси-талари ва бошқалар ташкил этади. Таникли америкалик олим О. Тоффлер-нинг эътироф этишича, XX аср охири — XXI асрнинг бошларида билим ва ахборот ҳокимиятнинг муҳим ресурсига айланади. Ҳозирги кунда постиндус-триал мамлакатларда билим ва ахборот ҳокимият амал қилишининг ҳал қилув-чи омилига айланди. Анънавий куч ва бойлик ўзининг илгариги таъсирини йўқотмоқца. Ким билим ва ахборотга эга бўлса, ўша чинакамига ҳукмронлик қилади.