Жаҳон иқтисодиёти ва дипломатия университети

Америка Эркин Савдо ҳудуди (Ғгее Тгаде Агеа Атепсаз — ҒТАА). 1994 йилнинг декабрь ойида АҚШнинг Майами шаҳрида Ғарбий яримшарнинг 33 мамлакати лидерлари АҚШнинг қитъалараро эркин савдо ҳудудини яратиш тўғрисидага ташаббусига қўшилдилар.
Трансатлантика иқтисодий ҳамкорлиги (ТгапзаИаШлс Есопоппс РайпегзШр — ТЕР).Шуни тахмин қилиб айтиш мумкинки, АҚШ ва Ғарбий Европа ҳали узоқ вақтлар юқори технологиялар, фан ва самарали ишлаб чиқаришнинг асосий марказларидан бўлиб қолаверади. Ғарбнинг ҳарбий со-ҳадаги позицияси ҳам ўзига муносиб бўлиб, бугунги кунда у дунёдаги энг кучли ҳарбий конгломерат ҳисобланади.
Осиё-Тинч океани иқтисодий ҳамкорлик форуми (Аз^ап-РасШс Есопотю Соорегайоп Ғошт — АРЕС). АПЕКнинг ташкил қилинишига бир қатор сиё-сий ва иқтисодий омиллар имкон берди: минтақанинг жадал суръатлар би-лан ривожланиши, ОТМнинг иқтисодий ўзаро боғлиқлигининг нисбатан ўсиши, протекционизмдан қўрқиш, "совуқ уруш"нинг тугаши билан гуруҳ-лашаётган сиёсий ва дипломатик кучлар жойлашувининг ўзгариши, Европа-даги умумий бозор ривожланиши ва Шимолий Америкадаги минтақавийла-шув истиқболларидан безовталик шулар жумласидандир.
Осиё-Тинч океани минтақасидаги ҳамкорлик минтақанинг диний (хри-стиан, ислом, буддизм), сиёсий (ҳар хил сиёсий тизимларнинг амал қили-ши), демографик ва иқгисодий ранг-баранглиги натижасида мураккабла-шиб бормоқца. Асосан ғарбий давлатлар ва Осиё аъзо мамлакатлари ўртаси-даги фарқлар кўриниб қолмоқца, яъни минтақавий интеграцияни чуқур-лаштиришга оид аниқ масалаларни кўриб чиқишга ўтилаётганда Осиё дав-латлари интилиш ва ташаббус кўрсатишдан кўра, тийилиб туриш ва эҳти-ёткорлик йўлини тутишмоқца. Натижада, бир қатор АСЕАН (А5ЕАМ), АФТА (АҒТА), АНЗСЕРТА (АМ2СЕКТА)¹ сингари субминтақавий итти-фоклар ўз фаолиятларини давом эттирмоқца. Ушбу келишув аъзо мамлакат-
¹ Жануби-Шарқий Осиё мамлакатлари Ассоциацияси. //А88ос1а(юп оҒ 8оШ11-Еа8( А81ап №(юп8 (Бруней, Индонезия, Малайзия, Филиппин, Сингапур, Таиланд, Вьетнам, Лаос, Камбоджа, Мьянма), 1967; АСЕАН давлатлари эркин савдо тўғрисидаги келишув, 1992; Иқтисодий алоқаларни чуқурлаштириш бўйича Австралия-Янги Зеландия савдо келишуви, 1983.
259
лар ўртасида савдо ва инвестиция соҳасидаги тўсикларнинг камайишига олиб келиши лозим.