Jamurad yangiboyevich, amirov

Vitamin  D  (kalsiferol).  Organizmda  mineral  moddalar  almashinuvini 
nazorat  qiladi.  Ushbu  vitamin  yetishmasligi  yosh  qishloq  xo‘jalik  hayvonlarida 
raxit  kasalligini  keltirib  chiqaradi,  oyoqlari  qiyshayib,  bo‘g‘inlar    shishadi; 
voyaga  yetgan  hayvonlarda  esa  osteomolyatsiya  va  osteoroz  kasalliklari  ro‘y 
beradi, qonda kalsiy va fosfor miqdori keskin kamayib ketadi. 
Hayvonlarning  ishtahasi  pasayadi,  mahsuldorligi  kamayadi,  yurishi 
qiyinlashadi,  jinsiy  faoliyat  buziladi,  qisir  qoladi,  tug‘ishdan  keyingi  asoratlar, 
tuyoqning  buzilishi,  tishlar  qimirlashi,  qiyin  kechganda  naysimon  suyaklarning  
sinishi kuzatiladi. 
Parrandalarga  D  vitamini    yetishmasligi  raxitga  sabab  bo‘lib,  to‘sh  suyagi 
qiyshayadi,  bo‘g‘inlari  shishib  ketadi;  tuxum  po‘chog‘i  yuqalashadi,  uning 
sarig‘ida D vitamini kamayib, inkubatsiya sifatiga salbiy ta’sir ko‘rsatadi; bunday 

---

 
66 
tuxumdan  chiqqan  jo‘jalar  hayotchanligi  past  bo‘lib,  turli  xil  kasalliklarga 
chalinuvchan bo‘ladi. 
Oziqalarda  vitamini  uchramay  u  ergosterin-provitamini  (o‘simlik  moylari, 
achitkilar) bo‘lib va 7-degidroxolesterin (hayvonlar terisining ostki qatlamlari va  
hayvon yog‘larida ) tabiiy yoki  sun’iy ultrabinafsha nurlatish natijasida biologik 
aktiv D
2
 vaD
3
 vitaminlariga aylanadi. 
 Sut  Yemizuvchilarga  vitamin  D
2
    va    D
3
  bir  xil  qiymatga  ega,  parrandalar 
uchun  esa  D
3
,D
2
  vitaminiga  nisbatan  30  barobar  faol  hisoblanadi.  Shu  bois 
parrandalar  uchun  sun’iy  ravishda  hayvon  mahsulotlari  sterinlaridan  7-
degidroxolesterin ishlab chiqariladi. 
Xalqaro birlik qilib 0,025 mkg D
2
- kalsiferol vitamini qabul  qilingan. 
Yoz  paytida  barcha  qishloq  xo‘jalik    hayvonlarining  D  vitaminiga  bo‘lgan 
talabi    ular    yaylovlarda  yoki  ochiq  maydonchalarda  saqlanganda  to‘liq 
qondiriladi.  Ba’zan  ushbu  hayvonlarda  uning  zaxiralari  paydo  bo‘lib  jigarda  
to‘planadi. 
Agarda  hayvon  yoki  parrandalar  yil  bo‘yi  yopiq  binolarda  saqlansa,  ular 
oziqalar bilan kerakli D vitaminini qabul qilishi yoki sun’iy ravishda ultrabinafsha 
nurlari bilan nurlantirishi kerak. 
D  vitamini  quyosh  nurida  quritilgan  pichanda,  senajda  ko‘p  bo‘lib,  sun’iy 
quritilgan pichanda, silosda, sutga nisbatan o‘g‘iz sutida kamroq  bo‘ladi. 
Qoramollar  va  cho‘chqalarda  D
2
  vitaminiga  bo‘lgan  talabni  nurlatilgan 
achitqilar  berish  bilan  qondirish  mumkin;  1g  nurlatilgan  achitqida  4000  XB  D
2
 
vitamin  bor;  1  kg  achitqi  3-4  tonna  qoramol  yoki  cho‘chqa  omixta  yYemiga 
qo‘shish uchun yetadi. 
Parrandalarga  esa    kazein    konsentrati    shaklidagi  D
3
  vitamini  preparati 
qo‘llash yaxshi natijalar beradi. 
Gipervitaminoz D ham gipovitaminoz D ham hayvonlar uchun zararli; uning 
me’yordan  ko‘p  bo‘lishi  kalsiyning  ajralishini  kuchaytirib,  u  buyrak    va  qon  
tomirlariga  o‘tirib  qoladi;  gipervitaminoz  ko‘pincha  ovqat  hazm  qilishni 
buzilishda namoyon bo‘ladi.