Jamoa tadbirkorligining mohiyati

Ba'zi xususiyatlar

Ishlab chiqarish kooperativini tashkil etish uchun kamida besh kishi manfaatdor bo'lishi kerak. Ularning har biri o'z hissasini qo'shishi kerak. Boshqa davlatlarning fuqarolari singari umuman fuqaroligi bo'lmagan shaxslarning ham ishtirok etishiga yo'l qo'yiladi. Jamiyat ustavida jamiyat boshqa yuridik shaxslar bilan hamkorlik qilish shartlari bayon etilgan. Kompaniyada yollangan xodimlar ish bilan ta'minlanishi mumkin, ammo ularning soni kooperativ tarkibiga kiradigan shaxslar sonining 30 foizidan ko'p bo'lmasligi mumkin.

. Kollektiv tadbirkorlikda eng keng tarqalgan biznes shakli bu boshqaruvdir. Bunday jamiyatlar doimiy ravishda o'zgarib turadigan bozor sharoitlariga moslashish, ro'yxatdan o'tish nuqtai nazaridan eng qulaydir, uning a'zolari majburiyatlari uchun javobgarlik haddan tashqari ko'p emas.

Kollektiv tadbirkorlik odatda tashkiliy-huquqiy shakllar majmuini o'z ichiga oladi
ishtirokchilari o'zlarining barcha mol-mulki bilan tadbirkorlik firmasining majburiyatlari bo'yicha cheksiz qo'shma javobgarlikni o'z zimmalariga oladigan tadbirkorlik faoliyati. Bizning fikrimizcha, zamonaviy biznes amaliyoti aniqlash uchun ma'lumot beradi jamoaviy tadbirkorlikning besh turi , ya'ni kollektiv
biz umuman cheksiz deb ataydigan, hech kimga o'xshamaydigan mulkka asoslangan tadbirkorlik

Hech kimning mulkiga asoslangan jamoaviy tadbirkorlik, o'z navbatida, parchalanib ketadi uch

mulk, ma'lum sharoitlarda hech kimning mulkiga aylanmaydigan assotsiativ mulk asosida jamoaviy tadbirkorlik, shuningdek kooperativ, shartli ravishda birgalikda va guruhli (birgalikdagi) mulk asosida jamoaviy tadbirkorlik.
tadbirkorlik amaldagi qonunchilikdan kelib chiqmasa, u to'liq va to'liq ro'yxatdan o'tgan tadbirkorlik sub'ektlarining ta'sis hujjatlarining o'ziga xos xususiyatlari bilan shartlangan, ularning mulkiga mulkdorlar mulkiy yoki javobgarlik huquqlariga ega emaslar. Biz allaqachon bilganimizdek, bu notijorat tashkilotlardir.
VA fond va avtonom notijorat tashkilot ularning ta'sischilari kamida ikkita shaxsni o'z ichiga olgan hollarda jamoaviy tadbirkorlik vositasi sifatida qaralishi mumkin. Ularning hech biri, biz tushunganimizdek, fond yoki ANO mulkiga egalik qilmaydi va xo'jalik yurituvchi sub'ektning foydasi va zararini taqsimlashda qatnashmaydi. Ushbu yuridik shaxslarning foydasi, qonunga binoan, muassislar o'rtasida taqsimlanmaydi va, qoida tariqasida, ushbu sub'ektlarning tadbirkorlik faoliyatining notijorat xususiyati tufayli shakllanmaydi va muassislar ular tomonidan tashkil etilgan tashkilot majburiyatlari bo'yicha javobgar bo'lmaydi. Shunga qaramay, ushbu mulkiy vakolatlarga aniq egalik qilmasdan, ushbu tashkiliy-huquqiy shakllar ularni yagona asoschisiga o'xshash ta'sir o'tkazish vositalaridan foydalangan holda ularni bevosita amalga oshirishi mumkin.
Shunday qilib, avtonom nodavlat notijorat tashkilotining muassislari notijorat tadbirkorlik sub'ekti, firma yaratish uchun jamoani tuzadilar va davlat ro'yxatidan o'tkazilgandan so'ng, ular belgilangan tartibda o'z jamoalariga ushbu yuridik shaxsni boshqarish, asosiy menejerlarni tayinlash va lavozimidan ozod qilish, nazorat va nazorat bo'yicha har qanday huquqlarni beradilar. firma faoliyati.
Ushbu huquqlar shunchalik muhim bo'lishi mumkinki, muassislar hech kimning mol-mulkini bevosita boshqarishi mumkin bo'ladi. Bu muassislar - jismoniy shaxslar yoki ta'sischilar egalari (yoki menejerlari) - yuridik shaxslar o'zlarini ANO yoki fonddagi asosiy boshqaruv lavozimlariga tayinlagan taqdirda, kompaniyani rivojlantirish va boshqarish bo'yicha asosiy qarorlarni qabul qilish nuqtai nazaridan muassislar yig'ilishiga favqulodda vakolatlarni topshirgan taqdirda sodir bo'ladi. ularni amalga oshirish, shu jumladan tizimli ichki audit.
Ushbu huquqlar, aksincha, juda ahamiyatsiz bo'lishi mumkin. Bunday hollarda muassislar yuqoridagi vakolatlarni amalga oshirishni ixtiyoriy ravishda tadbirkorlik sub'ektlari rahbarlari va boshqa xodimlarining fermer xo'jaliklariga topshiradilar, aslida, uning ishlarida qatnashishdan jamoaviy ravishda bosh tortib, uning avtonomiyasiga rozi bo'lishadi. Agar shunday bo'lsa, ta'sischilar jamoasining o'rniga tadbirkorlik firmasi xodimlarining jamoasi, shuningdek, hech kimning mol-mulkini boshqarishni boshlaydilar.
Jamg'arma yoki ANO muassislari singari, ushbu notijorat tashkilotlari xodimlari ham ushbu tashkilotlarning mol-mulkiga nisbatan na majburiyat, na mulkiy huquqlarga ega emaslar. Jamg'arma yoki ANO xodimlari tashkilotning mehnat jamoasini tuzish imkoniyatiga ega va agar bu tashkilot ustaviga zid kelmasa, aslida hech kimning mulkiga asoslangan holda mustaqil ravishda jamoaviy biznesni amalga oshirishni boshlaydi. Mehnat jamoasi rasmiy ravishda tuzilishi mumkin, ammo u norasmiy ravishda ham bo'lishi mumkin.
To'g'ri, esimizda bo'lganidek, qonun ushbu tashkilotlar nomidan so'zlash huquqiga ega mansabdor shaxslarning fuqarolik va jinoiy javobgarligini nazarda tutadi. Shuning uchun, bir tomondan, ushbu mansabdor shaxs dastlab go'yo yuridik shaxs mulkidan foydalanuvchilar va menejerlarning do'stona jamoasidan chiqib ketsa, boshqa tomondan, u doimiy ravishda bunday cheksiz jamoaviy biznesni o'zining cheksiz xususiy biznesiga aylantirish istagini his qilishi mumkin.
Mumkin va uchinchi ko'rinish cheksiz mulkka asoslangan jamoaviy tadbirkorlik. Bu, bir tomondan, notijorat tashkilot muassislari va boshqa tomondan, ushbu tashkilotning mulkiy holatining o'ziga xos xususiyatlarini inobatga olgan holda, yakka tartibdagi tadbirkorlar jamoasini - fondning tashkiliy-huquqiy shaklidagi firmani yoki ANO tashkil etish to'g'risida o'zaro kelishgan hollarda paydo bo'ladi. yuridik shaxs ta'sischilari ham, uning xodimlari ham o'z ichiga oladi. Bunday kelishuv ehtimoli katta va uning erishilishi tashkil etilgan tashkilot faoliyatining notijorat mohiyatini aks ettiradi. Biroq, amalda, o'zlari yaratgan avtonom notijorat tashkilotini (yoki poydevorini) o'z mulki deb biladigan muassislar jamoasining ishbilarmonlik manfaatlari va o'z navbatida, ushbu tashkilot unga tegishli deb hisoblaydigan ishchilar jamoalari o'rtasidagi ishlarning ba'zida to'liq tafovutlari tufayli bunga erishish qiyin bo'lishi mumkin.
Cheklanmagan jamoaviy mulkchilik asosida jamoaviy tadbirkorlik asosida jamg'armalar va avtonom notijorat tashkilotlar bilan bir qatorda ANO yoki fonddan farqli o'laroq, hech qachon yagona poydevor asosida paydo bo'lmaydigan boshqa tashkiliy-huquqiy shakllar faoliyat ko'rsatishi mumkin. Bular notijorat sherikliklari, yuridik shaxslarning birlashmalari (birlashmalari), shuningdek fuqarolarning jamoat va diniy birlashmalari bo'lib, ularning asosini ishlab chiqarish vositalariga assotsiativ mulk tashkil etadi.
Tadbirkorlikni shakllantirish uchun ijtimoiy, iqtisodiy, huquqiy va boshqa muayyan sharoitlar yaratilishi kerak. Iqtisodiy sharoitlarga quyidagilar kiradi: tovarga bo'lgan talab va taklif; xaridor sotib olishi uchun tovar turlarining mavjudligi; xaridor sotib olishi uchun zarur pul hajmining mavjudligi; ishchilarning maoshiga, ya’ni sotib olish imkoniyatiga ta’sir ko'rsatuvchi ishchi o'rinlari, ishchi kuchlarining ortiqchaligiyokietishmovchiligi.
Pul resurslarining mavjudligi va ulardan foydalanish imkoniyatlari, kiritilgan kapitaldan olinayotgan daromad miqdori va o'z ishbilarmonlik operatsiyalarini moliyalashtirish uchun olinishi moTjallangan kredit miqdori iqtisodiy sharoitga ta’sir etadi.
Bu ishlar bilan bozor infratuzilmasini tashkil etgan turli tashkilotlar shug ullanadi. Tadbirkorlar shunday tashkilotlar bilan aloqa o'rnatib, tijorat operatsiyalarini amalga oshiradi. Moliya xizmatini ko'rsatuvchi baiiklar, хomabhyо, materiallar, yarim tayyor mahsulotlar, yoqilg’i, energiya, mashina va uskunalar, instrumentlar bilan ta’minlovchilar; Tadbirkorlikning shakllanishi ijtimoiy va iqtisodiy sharoit bilan chambarchas bog liq. Tadbirkorlik shakllanishi ning iqtisodiy sharoitiga ijtimoiy sharoit yaqin turadi. Ijtimoiy sharoit, avvalo, xaridorlarning didi va modaga javob bera oladigan tovarlarni sotib olishga intilishi bilan belgilanadi. Turli bosqichlarda ushbu talab o'zgarib turishi mumkin. Bunga ijtimoiy-madaniy muhitga bogTiq ahloqiy va diniy me’yorlar jiddiy ta’sir ko'rsatadi. Ushbu me’yorlar xaridorlarning turmush tarziga va u orqali tovariar talabiga bevosita ta’sir etadi. Ijtimoiy sharoit shaxsning ishga munosabatiga oz ta’sirini o'tkazadi, bu esa, o'z navbatida, biznes taklif etayotgan maoshning miqdoriga, mehnat sharoitiga bo'lgan munosabatiga ta’sir etadi.
-Tadbirkorlik faoliyatining shakllanishida ishbilarmon xodimlarni tayyorlash, qayta tayyorlash, malakasini oshirish masalalarini hal etish muhim ahamiyatga ega. Buning uchun tadbirkorlik faoliyatini yuritishning zamonaviy uslublarini o'rganishni tashkil etish, xodimlarni o'qitish va qayta o'qitish, ularni rivojlangan mamlakatlarga malaka oshirish uchun yuborish, ishbilarmonlarni o'qitish uchun o'qituvchilarni tayyorlash va qayta tayyorlash ishlarini tashkil etish, tadbirkorlik sektori uchun xodimlarni tanlash bo'yicha maslahat markazlarini ochish kerak.
Har bir tadbirkorlik faoliyati tegishli huquqiy muhitda kechadi. Shuning uchun kerakli huquqiy sharoit yaratish katta ahamiyatga ega. Bu birinchi navbatda tadbirkorlik faoliyatini tartibga keltiruvchi farmonlar va tadbirkorlikni rivojlantirish uchun qulay sharoit yaratib beruvchi qonunlarning mavjudligi, ya’ni korxonalarni ro'yxatdan o'tish jarayonining qisqa va oddiy bo'lishi; tadbirkorlikni davlat byurokratizmidan himoya qilish; soliq qonunchiligi ni takomillashtirish; O'zbekiston va chet el ishbilarmonlarining hamkorlik faoliyatini rivojlantirishdan iboratdir. SHu bilan birga bunga kichik tadbirkorlik ishlariga ko'maklashish hududiy markazlarini tashkillashtirish, statistika shakli va hisob-kitobini soddalashtirish kiradi. Tadbirkorlik faoliyatining huquqiy kafolati masalasi bilan bog'liq masalalarni hal etish ham muhim ahamiyatkasb etadi.
AQSHning tadbirkorlik sohasida ko'p y Шаг rnobaynida qo'llab kelayotgan qonunlar tizimi bunga misol bo'la oladi. Ulardan bir nechasiga e’tiborberaylik(2.1-jadval)12.
Davlatning ishbilarmonlik faoliyatini tartibga solish kerakligini asoslab berar ekan, F. Kotler ushbu qonunlar paydo bo'lishining uch asosiysababiniko'rsatibberdi:
-firmalarni bir-biridan himoya qilish zarurligi. «Tadbirkorlar bir ovozdan raqobatni maqtaydilar, lekin ularning manfaati raqobat bilan to'qnash kelganda uni bartaraf etishga harakat qiladilar».
Shundan kelib chiqib, «g irrom raqobat» ning oldini olish bo'yicha qonunlar paydo bo'ldi: nohaq amaliyotdan iste’molchilarni himoyaiash zarurligi. Shundan kelib chiqib, nazoratsiz qolib, sifatsiz tovar ishlab chiqarayotgan, reklamada yolg on axborot berayotgan, o'rash va narx yordamida aldayotgan firmalarga qarshi qaratilgan qonunlar joriy etildi.

Xulosa
Yuqorida aytilganlarning barchasini tuzib, keling, barcha mumkin bo'lgan jamoaviy tadbirlarni ta'kidlab o'tamiz:

• 
  sheriklik, sheriklik;
  
• 
  biznes hamjamiyati;
  
• 
  ishlab chiqarish kooperativi.
  

Bu biznes dunyosida eng kuchli bo'lgan kooperativ shakllar ekanligi bilan ajablanadigan hech narsa yo'q, chunki qadim zamonlardan buyon "odam dalada jangchi emas" ekanligi ma'lum bo'lgan. O'zlarining resurslari, imkoniyatlari, kuchlarini birlashtirib, bir nechta faollar katta muvaffaqiyatlarga erishish imkoniyatiga ega bo'ladilar.
Shu bilan birga, jamoaviy tadbirkorlik xususiy mulkni umuman istisno etmaydi. Agar siz o'zingizning kompaniyangizni yaratishga qaror qilsangiz, u holda yuridik shaxs sifatida ro'yxatdan o'ting va jamoaviy korxonaga qo'shiling. Bunday holda, SP o'z huquqlarini saqlab qoladi, lekin boshqa shaxslar bilan kuchlarni birlashtiradi, bu maqsadlarga erishish uchun ko'proq imkoniyatlar beradi. Shunday qilib, barcha ishtirokchilar bir-birlariga ishonishlari mumkin, shunda hamma boshqalarning faqat kompaniya manfaati uchun ish qilayotganiga amin bo'lishlari uchun to'g'ri nizomni tuzish va umumiy shartnoma tuzish kerak.
Kapitalga egalik qilish - bu jamoaga qo'shilish uchun yana bir ajoyib imkoniyat, ammo individuallikni saqlab qolish. Xullas, bundan ham kattaroq shakllarga birlashish mumkin. Siz sindikatlar va korporatsiyalar tashkil qilishingiz mumkin. Qisqasi, imkoniyatlar cheksizdir.
Xo'jalik yuritishning jamoaviy turi bir nechta shaxslar tomonidan birgalikda olib borilishini nazarda tutadi. Shaxsiy tadbirkorlar, nomidan ko'rinib turibdiki, mustaqil ravishda harakat qilishadi, qaror qabul qilishadi va o'z xavf-xatarlari bilan faoliyat yuritadilar. Yakka tartibdagi tadbirkor mulk huquqi bilan egalik qiladigan shaxsiy mulki uchun javobgardir. Kollektiv tadbirkorlik umumiy mulkni, har bir a'zoning umumiy biznesdagi ulushiga qo'shgan hissasini nazarda tutadi. Shunga ko'ra, majburiyat ularni bajarish uchun umumiy javobgarlikni nazarda tutadi.

Foydalanilgan adabiyotlar ro`yxati

1.O`zbekiston Respublikasi prezidentining Tadbirkorlik faoliyatini qo`llab quvvatlash va ximoya qilish tizimini tubdan takomillllashtirish chora tadbirlllari to`g`risidagi PF-5718 son farmoni 14.05.2019 Y
2. O’zbekiston Respublikasining «Tadbirkorlik va tadbirkorlik faoliyati erkinligini kafolatlari to’g’risida»gi Qonuni. 2000 yil
3. O’zbekiston Respublikasi Prezidentining «Mikrofirmalar va kichik korxonalarni rivojlantirishni rag’batlantirish borasidagi qo’shimcha chora-tadbirlar to’g’risida»gi 2005 yil 20 iyundagi PF-3620-sonli Farmoni. Xabarnoma jurnali, 2005 yil, 2-son.
4. Qosimova M.S., Xodiev B.Yu., Samadov A.N., Muxitdinova U.S., Kichik biznesni boshqarish. O’quv qo’llanma. –T.: O’qituvchi, 2003.
5.www.Arxiv.uz
6.www.Ziyonet.uz