Jamiyat va madaniyat Kirish. I. Bob jamiyat va madaniyat tushunchasi 1 Madaniyat va jamiyat

Qadriyatlar muammosi falsafiy bilimlar rivoji davomida takror va takror murojaat qilib turiladigan azaliy mavzulardan biridir. Bu mavzu, ayniqsa, tarixda tub burilishlar ro’y berayotgan, jamiyat rivoji bir bosqichdan boshqasiga o’tayotgan, ijtimoiy-siyosiy tartiblar, kishilar ko’nikib qolgan mezonlar o’zgarib borayotgan davrlarda nihoyatda dolzarb muammoga aylanadi. Bunday davrlarda jamiyat a’zolarining qadriyatlarga munosabati, ular bilan bog’liq maqsad va ideallari, qarash va tasavvurlari o’zgarib ketadi. Jamiyatda eski tizim va unga asoslangan ijtimoiy, siyosiy va ma’naviy mezonlar o’rniga yangi qadriyatlar tizimiga ehtiyoj tug’iladi, uni shakllantirish zaruratga aylanadi.

XX asr oxirida sobiq ittifoqning barham topishi va O’zbekistonning mustaqillikka erishishi ana shunday davr boshlanganini yaqqol ko’rsatdi. Bu esa quyidagi xulosaning tarixiy jarayonlar natijasida isbotlangan hayot haqiqati ekanidan dalolat beradi: "Jamiyat hayotida shunday davrlar bo’ladiki, o’z umrini yashab bo’lgan eski tuzum qonun-qoidalarini yangicha asosda o’zgartirish, barcha sohalarda keng ko’lamli islohotlarni amalga oshirish zarurati eng muhim ehtiyoj, kerak bo’lsa, hayot-momot masalasi sifatida kun tartibiga chiqadi".

Istiqlol yillarida xalqimiz hayotida muhim o’zgarishlar ro’y berdi, davlat va jamiyat qurilishida tub islohotlar amalga oshirildi. Umuminsoniy qadriyatlarga asoslangan hayot qurish, huquqiy demokratik davlat va fuqarolik jamiyatini barpo etish, jahon tsivilizatsiyasi andozalariga mos keladigan qadriyatlar tizimini shakllantirish ushbu jarayonning tarkibiy qismiga aylandi.

Aynan ana shu davrda mamlakatimizda qadriyatlar va inson qadri masalasiga alohida e’tibor qaratila boshlandi, Prezident Islom Karimov rahbarligida umuminsoniy va milliy qadriyatlar uyg’unligiga tayanadigan yangi hayot, yangi jamiyat qurishga kirishildi. Bir-biri bilan uyg’un va chambarchas aloqador bo’lgan bunday jarayonlar umuminsoniy va milliy kadriyatlar ustivorligini ta’minlash va inson qadrini oshirishda muhim ahamiyat kasb etadi. Bu borada aholi, ayniqsa yoshlar orasida o’tkazilayotgan tashviqotlar, chora-tadbirlarni amalga oshirishda ularni istiqlol manfaatlari yo’lida birlashtiradigan, o’zaro hamjihatligini ta’minlaydigan tamoyillarga alohida e’tibor berish muhim ahamiyatga ega.