Jamiyat qurishning milliy va umuminsoniy demokratik

Qadriyatlar va ularning jamiyat hayotidagi o'rni.

Milliy qadriyatlar tushunchasi

Qadriyatlar muammosi Platon davridan boshlab tadqiqotlar obyckti sifatida yashab kelmoqda. 

Unga nemis klassik falsafasi tomonidan ancha aniqliklar kiritildi. Nemis olimi Kant birinchi marta 

insonni qadriyatlarni aniqlash asosida talqin etdi.

Inson ikkita olamga mansub mavjudot sifatida tushunildi:

- erkin bo'lmagan, hali o'z yo'lini anglab yetmagan, o'z Instinktiga ergashib yuradigan tabiat 

olami. Bu olamda qadriyatlar mavjud bo'lmaydi;

- erkinlik va idroklash olami. U o'zining taqdirini belgilaydi, va uni o'zi belgilagan o'z ideallari, 

maqsadlari asosida quradi. Bu olamda qadriyatlar mavjud, lekin ular ochiq mujassam bo'lmaydi, balki 

maqsad sifatida namoyon bo'ladi. Qadriyatlarni Kant talqinicha idrok etishda uning sof subyektiv 

hosila ekanligi, ya'ni ularni har bir shaxs o'z hayoti qadriyatlarini o'zi aniqlashi ilgari luriladl.

Ko'plab insonlar uchun obyektiv mazmunga ega umumiylik mavjud emas. Ular uchun

qadriyatlar aniq obyektlar hayoti va/.iyatlarga bog'liq holda chorlaydigan his-tuyg'ular va ichki

kcchinmalardir.

Shunga muvofiq holda qadriyatlarni uchta tushunchasi shakllandi:

Qadriyat - har qanday foydali va ma'qul bo'lgan narsa. Bu utilitar nuqtayi nazar sifatida paydo

bo'ldi.

---

Qadriyat ideal, muqaddas hodisa, his-tuyg'ular intilishi sifatida tushiniladi. Bu san'atga

mansub tushuncha sifatida amalga oshiriladi.

Qadriyat inson uchun obyektlarni muhim ahamiyat kasb ctishi sifatida anglanadi. Qadriyat o'z

mazmuniga muvofiq obyektiv mazmunga egadir. Obyektiv qadriyatlar odamlar tomonidan aynan

bir xil munosabatlarni paydo bo'lishini bildirmaydi. Shuning uchun ham qadriyatlarni baholash

subyektiv bo'lishi mumkin. Qadriyatlarning obyektiv ekanligini aniqlash uchun mezonlar ishlab

chiqiladi. Bu kabi mezonlar sifatida hodisalar yoki voqcalarning ijtimoiy jihatdan foydali ekanligini

ko'rsatish mumkin Undan qadriyatlar iyerarxiyasi va umuminsoniy qadriyatlar to'g'risidagi masala

paydo bo'ladi.

Umuminsoniy qadriyatlar deganda, barcha davrlarda mavjud bo'lgan va barcha insonlar

qadriyatlari tushuniladi. Barcha qadriyatlar ichida umuminsoniy qadriyatlar unchalik ko'p emas: